Giải pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước ở các tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ trong tình hình mới

1. Thực trạng chất lượng sinh hoạt chi bộ trong doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước ở các tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ

Sinh hoạt chi bộ là hoạt động thường xuyên có vai trò, tác dụng to lớn đối với việc nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu và tiến hành công tác xây dựng nội bộ Đảng ở cơ sở. Thông qua sinh hoạt chi bộ để khẳng định và phát huy những ưu điểm, chỉ ra những hạn chế, khuyết điểm và phương hướng sửa chữa, khắc phục của cán bộ, đảng viên và của chi bộ. Mặt khác, sinh hoạt chi bộ là diễn đàn dân chủ nhằm phát huy tính sáng tạo của đảng viên để tìm ra chủ trương, giải pháp thực hiện tốt các nhiệm vụ chính trị.

Căn cứ Nghị quyết số 202/2025/QH15 của Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh có hiệu lực từ ngày 12/06/2025, vùng Đông Nam Bộ bao gồm Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Đồng Nai và tỉnh Tây Ninh. Đây là vùng có nền kinh tế phát triển nhất Việt Nam, đóng góp hơn 2/3 thu ngân sách hàng năm của cả nước, có tỷ lệ đô thị hóa 50%. Thời gian qua, các doanh nghiệp trong vùng này đã đóng góp trên 50% thu nội địa vùng. Hiện nay, toàn vùng Đông Nam Bộ có 579.993 đảng viên (chiếm 10.78% tổng số đảng viên cả nước)⁽¹⁾.

Trên cơ sở thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, quán triệt thực hiện Kết luận số 18-KL/TW, ngày 22/9/2017 của Ban Bí thư về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị số 10-CT/TW của Ban Bí thư khóa X “về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ” trong tình hình mới; Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW, ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương “về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ”,… thời gian qua, các tỉnh ủy, thành ủy vùng Đông Nam Bộ đã ban hành nhiều văn bản triển khai và tổ chức thực hiện các văn bản của Trung ương về thành lập, xây dựng, phát triển tổ chức đảng, đảng viên, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước (DNNKVNN). Điển hình như: Kết luận số 250-KL/TU, ngày 21/01/2022 của Ban Thường vụ Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh “về tăng cường lãnh đạo công tác phát triển đảng viên trong công nhân, người lao động, chủ doanh nghiệp trên địa bàn thành phố”; Đề án số 10-ĐA/TU, ngày 24/4/2023 của Ban Thường vụ Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh “về tăng cường xây dựng tổ chức đảng, tổ chức chính trị - xã hội trong các đơn vị kinh tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2023-2025 và những năm tiếp theo”; Công văn số 770-CV/TU, ngày 25/4/2019 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Tây Ninh “về việc quán triệt và triển khai thực hiện Chỉ thị số 33-CT/TW, ngày 18/3/2019 của Ban Bí thư Trung ương Đảng”; Hướng dẫn số 10-HD/TU, ngày 16/01/2019 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bà Rịa – Vũng Tàu “về một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ”.…

Xác định rõ mục đích, yêu cầu, tầm quan trọng của sinh hoạt chi bộ, các cấp ủy, tổ chức đảng trong DNNKVNN ở các tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện đồng bộ, toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, kịp thời xây dựng kế hoạch thực hiện các chỉ thị, nghị quyết, kết luận của Trung ương về sinh hoạt chi bộ và đạt được kết quả tích cực, toàn diện. Chất lượng sinh hoạt chi bộ trong DNNKVNN ở các tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ thời gian qua có nhiều chuyển biến tích cực cả về nội dung và hình thức. Các chi bộ ngày càng chú trọng gắn sinh hoạt chi bộ với nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh và đặc thù hoạt động của doanh nghiệp, đảm bảo đúng định hướng, nguyên tắc tổ chức sinh hoạt đảng. Đặc biệt, các chi bộ đã tập trung hơn vào công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho đảng viên, nhất là đảng viên giữ vai trò quản lý, người lao động trực tiếp, từ đó góp phần nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm và tinh thần gương mẫu trong thực hiện nhiệm vụ.

Tuy điều kiện sinh hoạt gặp nhiều khó khăn do đảng viên làm việc theo ca kíp, nơi ở phân tán, thời gian sinh hoạt chủ yếu ngoài giờ hành chính (phổ biến là buổi tối), các chi bộ trong DNNKVNN vẫn nỗ lực duy trì nền nếp sinh hoạt. Nhiều chi bộ đã linh hoạt trong khâu chuẩn bị như gửi trước nội dung cần trao đổi qua các nhóm trực tuyến (zalo, messenger) để đảng viên nghiên cứu, thảo luận trước, qua đó tiết kiệm thời gian và nâng cao chất lượng trao đổi khi sinh hoạt trực tiếp. Tỷ lệ duy trì đảng viên tham gia sinh hoạt đạt bình quân 91%⁽²⁾, cho thấy tinh thần trách nhiệm cao của đảng viên cũng như sự linh hoạt, sáng tạo trong tổ chức sinh hoạt của chi bộ.

Nhìn chung, đa số chi bộ trong DNNKVNN đã phát huy tốt vai trò là hạt nhân chính trị trong doanh nghiệp, vai trò nêu gương và trách nhiệm của đảng viên trong tham gia xây dựng và thực hiện nhiệm vụ chính trị, sản xuất, kinh doanh. Những chi bộ có chủ doanh nghiệp là đảng viên thường có điều kiện thuận lợi hơn trong tổ chức hoạt động, góp phần nâng cao chất lượng sinh hoạt và hiệu quả lãnh đạo toàn diện trong doanh nghiệp.

Tuy có vị trí, vai trò hết sức quan trọng trong việc giữ vững vai trò hạt nhân chính trị và định hướng phát triển doanh nghiệp, nhưng thực tế hiện nay, sinh hoạt chi bộ ở một số DNNKVNN tại các tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế, khuyết điểm cần khắc phục. Một số chi bộ chưa duy trì nghiêm túc chế độ sinh hoạt định kỳ theo quy định. Bên cạnh đó, nội dung và hình thức sinh hoạt chi bộ, đặc biệt là sinh hoạt chuyên đề, vẫn còn những hạn chế nhất định. Nhiều buổi sinh hoạt chưa được chuẩn bị kỹ lưỡng, nội dung còn dàn trải, thiếu chiều sâu, chưa sát với đặc điểm, tình hình thực tiễn của doanh nghiệp. Công tác điều hành sinh hoạt ở một số chi bộ còn đơn điệu; việc thực hiện quy trình sinh hoạt, quán triệt và vận dụng các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng như nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình, chưa được thực hiện đầy đủ, nghiêm túc.

Từ những hạn chế trên, đòi hỏi cần có những giải pháp thiết thực, đồng bộ nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong DNNKVNN ở các tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ, qua đó củng cố vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng, góp phần vào sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

2. Một số giải pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước ở các tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ thời gian tới

Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của chi ủy, bí thư chi bộ, cấp ủy cấp trên và đảng viên về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước ở các tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ

Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, quán triệt các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là Kết luận số 18-KL/TW, ngày 22/9/2017 của Ban Bí thư về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị số 10-CT/TW của Ban Bí thư khóa X về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong tình hình mới; Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW, ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ;… tới toàn thể cán bộ, đảng viên trong các doanh nghiệp nói chung và DNNKVNN nói riêng.

Nâng cao nhận thức của cấp ủy cơ sở và đội ngũ đảng viên về vị trí, vai trò, nhiệm vụ của tổ chức cơ sở đảng và các chi bộ trong từng doanh nghiệp. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục để mỗi đảng viên, cán bộ ý thức sâu sắc ý nghĩa, vai trò của sinh hoạt chi bộ là hình thức lãnh đạo, xây dựng tổ chức chủ yếu ở cơ sở của Đảng. Thông qua sinh hoạt chi bộ, đảng viên được phổ biến, thấm nhuần chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cũng như những thông tin mang tính thời sự ở khu vực và thế giới. Trên cơ sở đó, góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên tham gia sinh hoạt chi bộ.

Hai là, tổ chức sinh hoạt chi bộ trong doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước ở các tỉnh, thành phố khu vực Đông Nam Bộ theo đúng chế độ quy định, quy trình

Các cấp ủy đảng trong DNNKVNN cần bám sát tình hình thực tiễn, chỉ đạo thực hiện nghiêm túc, xây dựng nền nếp chế độ sinh hoạt định kỳ. Thực hiện nghiêm túc quy định của Điều lệ Đảng, chuẩn bị chu đáo nội dung, hình thức sinh hoạt chi bộ. Nền nếp sinh hoạt chi bộ là nhân tố tác động mạnh mẽ đến ý thức, thói quen sinh hoạt của đảng viên; đồng thời, đây cũng là cơ sở, tiêu chí để đánh giá chất lượng sinh hoạt của mỗi chi bộ. Khi sinh hoạt chi bộ đi vào nền nếp sẽ tạo cho đảng viên ý thức chủ động, sinh hoạt có tổ chức, chấp hành các nguyên tắc hoạt động của Đảng. Do đó, đòi hỏi mỗi chi bộ trong DNNKVNN ở các tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ cần bám sát thực tiễn tại doanh nghiệp để quy định thời gian, địa điểm phù hợp, có tính ổn định và thống nhất để đảng viên coi đó là “lịch cố định” khi sắp xếp công việc.

Tăng cường công tác quản lý đảng viên, nâng cao ý thức tổ chức, kỷ luật trong sinh hoạt chi bộ. Từng chi bộ trong doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước cần xây dựng “Sổ công tác” linh hoạt, đặc thù để theo dõi những đảng viên không thường xuyên tham gia sinh hoạt chi bộ, không có tinh thần trách nhiệm, có biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”…, kịp thời chỉnh đốn, nhắc nhở, thậm chí thi hành kỷ luật đảng.

Chú trọng nâng cao chất lượng điều hành sinh hoạt chi bộ. Để làm được điều này, cấp ủy, đặc biệt là đồng chí bí thư chi bộ cần nắm rõ nội dung, yêu cầu và quy trình sinh hoạt chi bộ để áp dụng phù hợp với từng doanh nghiệp. Đồng thời, chú trọng nâng cao năng lực tổ chức điều hành gắn với trách nhiệm của mỗi cấp ủy. Cấp ủy cần quán triệt các nguyên tắc sinh hoạt Đảng, đặc biệt là nguyên tắc “tập trung dân chủ” nhằm phát huy dân chủ của đảng viên trong tranh luận, thảo luận, làm rõ vấn đề trên tinh thần giữ vững kỷ luật, tăng cường đoàn kết, thống nhất trong Đảng.

Ba là, đổi mới nội dung, linh hoạt về hình thức sinh hoạt chi bộ trong doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước ở các tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ

Một trong những biện pháp nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đầu của tổ chức cơ sở đảng là đổi mới nội dung và hình thức sinh hoạt chi bộ. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng nhấn mạnh: “Nâng cao vai trò, trách nhiệm của các tổ chức cơ sở đảng trong việc giáo dục, quản lý, rèn luyện, kiểm tra, giám sát đảng viên; đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, sinh hoạt của chi bộ”⁽³⁾. Do đó, các cấp ủy cần bám sát thực tiễn, xây dựng nội dung sinh hoạt chi bộ cụ thể, thiết thực, giải quyết kịp thời những vấn đề bức xúc xảy ra trong doanh nghiệp. Các tỉnh ủy, thành ủy vùng Đông Nam Bộ cần sát sao chỉ đạo các cấp ủy trực thuộc hướng dẫn, lãnh đạo chi ủy, chi bộ DNNKVNN thực hiện nghiêm túc chế độ sinh hoạt định kỳ theo quy định của Điều lệ Đảng. Xây dựng nội dung sinh hoạt phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng loại hình chi bộ. Đồng thời, đổi mới nội dung sinh hoạt chi bộ ở từng doanh nghiệp theo hướng lựa chọn những việc cụ thể, thiết thực liên quan đến nhiệm vụ chính trị, chuyên môn, đẩy mạnh hoạt động sản xuất, kinh doanh trong doanh nghiệp gắn với quyền lợi, trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên.

Bốn là, thực hiện nghiêm túc các nguyên tắc tổ chức, hoạt động của Đảng, chú trọng mở rộng dân chủ, đẩy mạnh tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt chi bộ trong doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước ở các tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ

Sinh hoạt chi bộ là nơi thực hành các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng. Việc thực hiện các nguyên tắc đó ảnh hưởng quyết định đến chất lượng sinh hoạt chi bộ. Do đó, để nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ phải tổ chức thực hiện tốt các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt của Đảng, chú trọng mở rộng dân chủ, đẩy mạnh tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt chi bộ trong doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước ở các tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ. Chi bộ phải là nơi để các đảng viên thể hiện quyền dân chủ của mình trong việc thảo luận và đóng góp ý kiến vào các vấn đề của Đảng và doanh nghiệp. Mỗi đảng viên đều có quyền bày tỏ quan điểm, tham gia vào quá trình ra quyết định các vấn đề quan trọng trong công tác xây dựng Đảng và phát triển doanh nghiệp. Tuy nhiên, sau khi đã thảo luận và biểu quyết, việc thực hiện các quyết định phải thể hiện sự đoàn kết, thống nhất trong tổ chức đảng. Trong sinh hoạt chi bộ, việc thực hiện tự phê bình và phê bình giúp phát hiện kịp thời những thiếu sót, yếu kém trong công tác lãnh đạo và quản lý của các đảng viên, cũng như của chi bộ, từ đó đề ra các giải pháp khắc phục. Việc thực hiện tự phê bình và phê bình phải được tiến hành công khai, nghiêm túc, nhưng cũng phải thể hiện tinh thần đoàn kết và xây dựng.

Năm là, nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên; thường xuyên bồi dưỡng nâng cao trình độ, kỹ năng công tác đảng, nhất là kỹ năng tổ chức, điều hành sinh hoạt chi bộ cho chi ủy, bí thư chi bộ trong doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước ở các tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ

Chất lượng sinh hoạt chi bộ phụ thuộc vào phẩm chất và năng lực của đội ngũ đảng viên. Vì vậy, để nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ phải tăng cường công tác giáo dục, rèn luyện đảng viên, cấp ủy trong mỗi doanh nghiệp cần đẩy mạnh phổ biến Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về “đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” gắn với Nghị quyết số 04-NQ/TW, ngày 30/10/2016 của Ban Chấp hành Trung ương “về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” đến từng đảng viên thông qua hình thức sinh hoạt định kỳ, chuyên đề hoặc đột xuất…

Đặc thù ở doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước thường là đơn vị sản xuất, kinh doanh; do đó, yêu cầu đặt ra là Bí thư chi bộ phải là đảng viên có trình độ chuyên môn nhất định, có đạo đức lối sống phù hợp với chuẩn mực của đảng viên. Bên cạnh đó, trong mỗi cấp ủy, đội ngũ cấp ủy viên phải tiêu biểu cho phẩm chất, trí tuệ, là đại diện của mỗi đảng viên trong chi bộ. Mặt khác, để nâng cao chất lượng đội ngũ cấp ủy cần thường xuyên chú trọng bồi dưỡng nghiệp vụ công tác đảng, kinh nghiệm thực tiễn, cập nhật kiến thức cho đội ngũ chi ủy viên, trước hết là bí thư chi bộ để có thể đảm đương nhiệm vụ được giao.

Sáu là, tăng cường công tác hướng dẫn, kiểm tra, giám sát sinh hoạt chi bộ trong doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước ở các tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ của cấp ủy cấp trên.

Cấp ủy chi bộ cần tiếp tục tổ chức thực hiện nghiêm túc, hiệu quả Chỉ thị số 10-CT/TW, ngày 30/3/2007 của Ban Chấp hành Trung ương về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ; các hướng dẫn, kế hoạch, chương trình hành động của ban thường vụ các tỉnh, thành ủy về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới…

Mặt khác, cấp ủy cấp trên cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát chế độ sinh hoạt và chất lượng sinh hoạt của các tổ chức đảng. Có biện pháp cụ thể để theo dõi, giám sát, đôn đốc các chi bộ giữ vững chế độ sinh hoạt và sinh hoạt có chất lượng. Có kế hoạch kiểm tra, giám sát việc khắc phục hạn chế đối với những chi bộ đã được các tổ công tác dự sinh hoạt đóng góp. Đối với những chi bộ sinh hoạt chưa tốt, các tổ công tác cần bố trí lịch tham dự sinh hoạt để kiểm tra việc khắc phục của chi bộ. Định kỳ tiến hành hoạt động sơ kết, tổng kết đánh giá chất lượng sinh hoạt chi bộ; từ đó, kịp thời biểu dương, khen thưởng những đảng viên, chi bộ gương mẫu, phê bình, uốn nắn, chấn chỉnh những đảng viên, chi bộ buông lỏng công tác sinh hoạt chi bộ.

Kết luận

Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong DNNKVNN đã và đang là vấn đề trọng tâm trong công tác xây dựng Đảng. Chất lượng sinh hoạt chi bộ tốt, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ rộng rãi trong doanh nghiệp là biện pháp hữu hiệu để nâng cao chất lượng đảng viên, ngăn ngừa suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cán bộ, đảng viên, góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng.

Việc nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước ở các tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ không chỉ là yêu cầu nội tại của công tác xây dựng Đảng mà còn là đòi hỏi từ thực tiễn phát triển kinh tế – xã hội bền vững. Trên cơ sở nhận diện đúng thực trạng, nguyên nhân và giải pháp, các cấp ủy cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức sinh hoạt chi bộ, góp phần xây dựng tổ chức đảng vững mạnh, thực sự là hạt nhân chính trị trong mọi loại hình doanh nghiệp./.

___________________________

(1) Ban Tổ chức Trung ương (2023), Tài liệu Hội thảo chuyên đề về phát triển đảng viên trong doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước khu vực miền Nam, tr.2. 

(2) Các Tỉnh, Thành ủy vùng Đông Nam Bộ (2024), Báo cáo công tác xây dựng tổ chức đảng, đảng viên trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước từ đầu nhiệm kỳ 2020 - 2025 đến nay.

(3) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, t.1, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.186.