Quản trị thông tin chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trên báo mạng điện tử Việt Nam hiện nay

1. Quản trị thông tin về chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trên báo mạng điện tử

- Quan niệm về doanh nghiệp nhỏ và vừa, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa

Tại Việt Nam, khái niệm doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) được quy định tại Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa số 04/2017/QH14. Điều 4, Luật Hỗ trợ DNVVN 2017 quy định “Doanh nghiệp nhỏ và vừa bao gồm doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp vừa, có số lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm không quá 200 người và đáp ứng một trong hai tiêu chí sau đây:

a) Tổng nguồn vốn không quá 100 tỷ đồng;

b) Tổng doanh thu của năm trước liền kề không quá 300 tỷ đồng.”

Trên cơ sở Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017, Điều 4 Nghị định số 80/2021/NĐ-CP ngày 26/8/2021 của Chính phủ: Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa đã cụ thể tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa. Cụ thể, DNNVV được chia thành ba loại chính: doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp vừa.

Hiện nay, ở nước ta, doanh nghiệp nhỏ và vừa đóng vai trò thiết yếu trong nền kinh tế. Theo Sách trắng doanh nghiệp Việt Nam 2024 do Bộ Kế hoạch và Đầu tư (nay là Bộ Tài chính) phát hành, DNNVV chiếm tới 97% tổng số doanh nghiệp, đóng góp khoảng 40% vào GDP quốc gia, và tạo ra việc làm cho khoảng 36% tổng số lao động trong khu vực doanh nghiệp. DNNVV cũng thu hút khoảng 32% tổng nguồn vốn đầu tư và tạo ra doanh thu thuần chiếm khoảng 26% tổng doanh thu thuần của toàn bộ khối doanh nghiệp ⁽¹⁾.

Nhìn chung, số lượng DNNVV tại Việt Nam tăng trưởng nhanh. DNNVV đã thu hút một lượng vốn đáng kể trong dân cư vào sản xuất kinh doanh, đóng góp vào quá trình phát triển kinh tế xã hội của nước ta. Các DNNVV đã nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh, tạo thêm nhiều việc làm, cải thiện thu nhập cho người lao động. Các DNNVV phát triển theo hướng đa dạng hóa sản phẩm, đóng góp một tỷ lệ đáng khích lệ về giá trị sản xuất của các ngành, đóng góp vào ngân sách hàng năm của nước ta. Các điều kiện nhằm phát triển DNNVV đã được cơ quan quản lý nhà nước quan tâm và phần nào được cải thiện, tạo điều kiện cho DNNVV ra đời và hoạt động.

Bên cạnh những chuyển biến tích cực trên, thực tế cũng cho thấy, phát triển DNNVV tại Việt Nam chưa gắn với lợi ích chung, lâu dài bền vững của toàn xã hội; DNNVV nhỏ bé về quy mô vốn, lao động, sức cạnh tranh yếu; Trình độ và năng lực quản lý sản xuất kinh doanh của các chủ DN; trình độ kỹ thuật, chuyên môn nghiệp vụ và tay nghề của người lao động trong các DNNVV vẫn còn rất nhiều hạn chế; Thiết bị máy móc phần lớn lạc hậu, chưa ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến vào hoạt động sản xuất kinh doanh cũng như quản lý; Các DNNVV gặp khó khăn về vốn, khả năng tự tài trợ vốn còn kém; Năng lực cạnh tranh sản phẩm còn thấp, thị trường tiêu thụ sản phẩm nhỏ bé; Khả năng liên kết, hợp tác, tham gia hiệp hội của các DNNVV còn hạn chế; Các điều kiện phát triển DNNVV đã cải thiện, nhưng còn nhiều hạn chế. Do đó, DNNVV ở Việt Nam hiện nay rất cần sự hỗ trợ từ chính sách của Nhà nước⁽²⁾.

Chính sách hỗ trợ DNNVV là hệ thống các chủ trương, biện pháp của Nhà nước nhằm giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa khắc phục khó khăn, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững. Luật Hỗ trợ DNNVV 2017 quy định phạm vi chính sách bao gồm nguyên tắc hỗ trợ, nội dung hỗ trợ, nguồn lực thực hiện và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức đối với việc hỗ trợ DNNVV​.

Nội dung hỗ trợ rất đa dạng, từ hỗ trợ chung đến hỗ trợ theo từng nhóm đặc thù doanh nghiệp. Cụ thể, luật đề ra nhiều biện pháp hỗ trợ như: tư vấn, hướng dẫn miễn phí về thủ tục thành lập doanh nghiệp; miễn, giảm các loại phí, lệ phí và thuế trong giai đoạn đầu hoạt động; hỗ trợ tiếp cận tín dụng (quỹ bảo lãnh tín dụng, lãi suất ưu đãi); hỗ trợ mặt bằng sản xuất (ưu đãi tiền thuê đất); hỗ trợ đổi mới công nghệ, tham gia cơ sở ươm tạo, khu làm việc chung; hỗ trợ đào tạo nhân lực quản trị, đào tạo kỹ thuật; xúc tiến mở rộng thị trường…

Chẳng hạn, DNNVV chuyển đổi từ hộ kinh doanh được miễn lệ phí đăng ký, miễn thuế môn bài 3 năm, tư vấn miễn phí về thủ tục kế toán, thuế; hay DNNVV khởi nghiệp sáng tạo được hỗ trợ về cơ sở kỹ thuật, ươm tạo, chuyển giao công nghệ, đào tạo chuyên sâu⁽³⁾. Các chính sách này thể hiện sự cam kết của Nhà nước trong việc tạo môi trường thuận lợi và động lực phát triển cho khối doanh nghiệp nhỏ và vừa. Các chính sách hỗ trợ này còn giúp DNNVV cải thiện khả năng cạnh tranh, gia tăng hiệu quả kinh doanh và góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế xã hội của quốc gia.

Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ luôn chú trọng cải cách thủ tục hành chính và nâng cao môi trường kinh doanh, nhằm đồng hành và hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp phát triển bền vững, đặc biệt là DNNVV. Để hỗ trợ và phát triển DNNVV, nhiều văn bản pháp lý đã được ban hành, chẳng hạn như: Luật Hỗ trợ DNNVV số 04/2017/QH14, có hiệu lực từ ngày 01/01/2018; Nghị định số 39/2018/NĐ-CP ngày 11/3/2018 của Chính phủ, quy định chi tiết một số điều khoản của Luật Hỗ trợ DNNVV; Nghị định số 80/2021/NĐ-CP ngày 26/8/2021 của Chính phủ, hướng dẫn thi hành một số điều chỉnh của Luật Hỗ trợ DNNVV; Quyết định số 601/QĐ-TTg ngày 17/4/2013 về việc thành lập Quỹ phát triển DNNVV… Những chính sách và văn bản này thể hiện cam kết của chính phủ trong việc tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển của DNNVV, góp phần nâng cao sức cạnh tranh và khả năng hội nhập của doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, để chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa được thực thi có hiệu quả trong thực tiễn thì việc truyền thông, thông tin chính sách rất quan trọng.

- Quan niệm quản trị thông tin về chính sách hỗ trợ DNNVV trên báo mạng điện tử

Thực tế, trong thời gian qua, báo chí nói chung, báo mạng điện tử nói riêng đã đóng vai trò quan trọng trong việc thông tin chính sách hỗ trợ DNVVN đến với cộng đồng doanh nghiệp và toàn xã hội, góp phần vào hiệu quả của việc thực thi chính sách trong thực tiễn. Do đó, quản trị thông tin về chính sách hỗ trợ DNNVV trên báo mạng điện tử đối với cả cơ quan báo chí, đối tượng thụ hưởng chính sách lẫn cơ quan hoạch định chính sách.

Như vậy, có thể hiểu: Quản trị thông tin về chính sách hỗ trợ DNNVV trên báo mạng điện tử là quá trình hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát của chủ thể quản trị với đối tượng quản trị về các hoạt động thu thập, xử lý, đăng tải các thông tin liên quan đến chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trên các báo mạng điện tử nhằm đạt hiệu quả đề ra.

Hoạt động quản trị này bao gồm việc lựa chọn nội dung thông tin nào về chính sách cần đưa tin (ví dụ: giới thiệu chính sách mới, phân tích tác động, phản ánh kết quả thực thi...), lập kế hoạch sản xuất các tin bài tương ứng, chỉ đạo cách thức thể hiện thông tin trên môi trường báo điện tử, cũng như huy động và phân bổ các nguồn lực (phóng viên, biên tập viên, kinh phí, công nghệ) để thực hiện việc truyền thông chính sách một cách hiệu quả.

Quản trị thông tin về chính sách hỗ trợ DNNVV trên báo điện tử nằm ở giao điểm của quản trị báo chí và truyền thông chính sách. Một mặt, nó tuân theo các nguyên tắc quản lý báo chí, đảm bảo tin tức được đăng tải đúng quy trình, đúng đối tượng, không vi phạm pháp luật về báo chí. Mặt khác, thông tin về chính sách DNNVV có những đặc thù riêng, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan báo chí và các cơ quan hoạch định, thực thi chính sách. Chủ thể quản trị phải hiểu rõ mục tiêu của chính sách hỗ trợ DNNVV, cũng như nhu cầu thông tin của cộng đồng doanh nghiệp và xã hội, từ đó định hướng nội dung và hình thức thông tin phù hợp.

2. Thực trạng quản trị thông tin về chính sách hỗ trợ DNNVV trên báo mạng điện tử Việt Nam hiện nay

2.1. Khảo sát thực trạng quản trị thông tin chính sách hỗ trợ DNNVV trên các báo mạng điện tử diện khảo sát

Để đánh giá thực trạng quản trị thông tin chính sách hỗ trợ DNNVV trên BMĐT Việt Nam hiện nay, tác giả tiến hành khảo sát trên 03 BMĐT ngành tài chính – đầu tư là Báo Đầu Tư điện tử (baodautu.vn), Báo Công Thương điện tử (congthuong.vn) và Thời báo Tài chính Việt Nam Online (thoibaotaichinhvietnam.vn). Tác giả tập trung khảo sát các tác phẩm được xuất bản trên 03 BMĐT diện khảo sát từ tháng 01/2024–12/2024.

Trong khoảng thời gian khảo sát từ 01/2024–12/2024, tác giả đã tiến hành thống kê và lựa chọn khảo sát 495 tác phẩm báo chí mang các thông tin về chính sách hỗ trợ DNNVV trên 03 BMĐT trong diện khảo sát thông qua việc tìm kiếm bằng các từ khóa “keyword” như “doanh nghiệp nhỏ và vừa”, “chính sách hỗ trợ DNNVV”, “Luật hỗ trợ DNNVV”…, trong đó:

- Báo Đầu tư điện tử (baodautu.vn) có 198 tác phẩm, chiếm 40% tổng số tác phẩm khảo sát.

- Báo Công Thương điện tử (congthuong.vn) có 165 tác phẩm, chiếm 33,3%.

- Thời báo Tài chính Việt Nam online (thoibaotaichinhvietnam.vn) có 132 tác phẩm, chiếm 26,7%.

Tỷ lệ tin, bài về chính sách hỗ trợ DNNVV trên 03 BMĐT diện khảo sát như sau:

Từ Biểu đồ 2.1. có thể thấy: Báo Đầu tư điện tử (baodautu.vn) là cơ quan có số lượng tác phẩm nhiều nhất, với 198 tác phẩm chiếm tới 40% tổng số tác phẩm khảo sát. Điều này phần nào thể hiện sự ưu tiên và mối quan tâm lớn của báo Đầu tư đối với khu vực DNNVV một lực lượng chiếm tỷ trọng lớn trong các ngành công nghiệp, thương mại và dịch vụ, đồng thời cũng thể hiện rõ được vai trò định hướng thông tin, tuyên truyền của cơ quan chủ quản là Bộ Kế hoạch - Đầu tư (nay là Bộ Tài chính) - cơ quan giúp Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa. Nội dung của báo này tập trung chủ yếu vào các chính sách hỗ trợ về chuyển đổi số, xúc tiến thương mại, hội nhập thị trường quốc tế, hỗ trợ vốn, và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Đáng chú ý, báo Công Thương thường xuyên đăng tải phản ánh tình hình thực tế từ doanh nghiệp, có phân tích kèm theo, thể hiện vai trò định hướng và phản biện chính sách. Tần suất đăng tải ổn định qua các tháng, đặc biệt tăng mạnh vào các thời điểm có chính sách lớn được ban hành hoặc sửa đổi (ví dụ: cập nhật các gói tín dụng hỗ trợ lãi suất đầu năm 2024, hay Nghị quyết của Chính phủ về cải thiện môi trường đầu tư...).

 Báo Công thương điện tử (congthuong.vn) với 165 tác phẩm (33,3%) chiếm 1/3 tổng số bài viết khảo sát, báo Đầu tư điện tử thể hiện rõ vai trò là một cơ quan báo chí chuyên sâu về kinh tế, đầu tư và môi trường kinh doanh. Nội dung thông tin phong phú, bao gồm các bài phân tích chuyên đề, phỏng vấn chuyên gia, đánh giá tác động của chính sách hỗ trợ DNNVV đến năng lực cạnh tranh, khả năng tiếp cận thị trường vốn và cải cách hành chính. Một điểm mạnh là báo này chú trọng tính dự báo và xu hướng, như các loạt bài về triển vọng đầu tư của DNNVV trong bối cảnh chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu, hoặc định hướng phát triển doanh nghiệp xanh, tuần hoàn. Tuy nhiên, so với báo Đầu tư, báo Công thương ít hơn về số lượng, và chưa thực sự có nhiều tuyến bài phản ánh trực tiếp từ thực tế ở các địa phương, doanh nghiệp cụ thể.

Thời báo Tài chính Việt Nam online (thoibaotaichinhvietnam.vn) với 132 tác phẩm (26,7%). Là báo có số lượng bài viết thấp nhất trong ba đơn vị khảo sát, nhưng lại nổi bật ở khía cạnh chuyên môn tài chính, thuế và chính sách tài khóa. Thời báo tập trung vào việc diễn giải các thông tư, nghị định của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan, liên quan đến DNNVV. Có xu hướng thể hiện thông tin theo hướng phân tích luật, hướng dẫn thực hiện và giải đáp thắc mắc, rất phù hợp với độc giả là kế toán, chủ doanh nghiệp nhỏ, các đơn vị tư vấn thuế - kế toán.

Tổng thể, cả ba báo đều có sự đầu tư nhất định cho chủ đề chính sách hỗ trợ DNNVV, cho thấy đây là mảng nội dung được chú trọng trong xu thế phát triển nền kinh tế toàn diện, bền vững. Tuy nhiên, số lượng bài viết vẫn còn khiêm tốn so với tổng thể thông tin chính sách được ban hành trong năm 2024; điều này cho thấy dư địa phát triển cho loại thông tin này còn rất lớn.

Thông qua việc nghiên cứu 495 tin, bài về chính sách hỗ trợ DNNVV trên 03 BMĐT diện khảo sát trong thời gian từ 1/2024-12/2024, tác giả nhận thấy, nội dung thông tin về chính sách hỗ trợ DNNVV của 03 BMĐT diện khảo sát tập trung vào các nhóm nội dung sau:

Tỷ lệ các nhóm nội dung thể hiện qua biểu đồ sau:

Từ Bảng 2.1 và Biểu đồ 2.2. có thể thấy:

Nhóm 1: Thông tin tuyên truyền chính sách hỗ trợ DNNVV chiếm ưu thế áp đảo (55,6%). Với tổng số 275 tin, bài, nhóm tuyên truyền chính sách chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng số tác phẩm báo chí được khảo sát. Đây là nhóm nội dung thường xuyên xuất hiện dưới hình thức tin tức ngắn, bài giới thiệu chính sách mới, bài phỏng vấn chuyên gia hoặc lãnh đạo bộ, ngành nhằm cung cấp thông tin nền và phổ biến rộng rãi các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp như: tín dụng ưu đãi, miễn giảm thuế, hỗ trợ chuyển đổi số, xúc tiến thương mại... Việc nhóm này chiếm hơn một nửa tổng số bài khảo sát phản ánh xu hướng “hành chính hóa” trong truyền thông chính sách, khi báo chí chủ yếu đóng vai trò “chuyển tải thông điệp” thay vì phản ánh hoặc phản biện sâu. Tuy nhiên, mặt tích cực là dòng nội dung này giúp nâng cao nhận thức chính sách, nhất là trong bối cảnh nhiều DNNVV vẫn chưa tiếp cận đầy đủ với các chính sách hỗ trợ hiện hành. Mặt hạn chế là nếu chỉ tập trung tuyên truyền một chiều, báo chí dễ sa vào lối mòn hình thức, làm giảm tính hấp dẫn và giá trị thực tiễn của nội dung.

Trong bài viết, “Bộ Công Thương ban hành Kế hoạch hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2024” (2/5/2024) cho biết, ngày 26/4/2024, Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 1003/QĐ-BCT về Kế hoạch hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2024 với nhiều nội dung quan trọng. Kế hoạch hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2024 của Bộ Công Thương được ban hành với mục đích cung cấp thông tin pháp luật cho doanh nghiệp; tư vấn pháp luật cho doanh nghiệp; tiếp nhận vướng mắc và giải đáp pháp luật cho doanh nghiệp…

Nhóm 2: Thông tin phản ánh thực trạng thực thi chính sách chiếm 29,9% gồm 148 bài, nhóm nội dung này phản ánh quá trình triển khai, những điểm nghẽn, vướng mắc, hoặc các trường hợp điển hình trong thực tiễn thực hiện chính sách hỗ trợ DNNVV tại các địa phương. Nội dung tiêu biểu bao gồm: phản ánh khó khăn khi tiếp cận nguồn vốn ưu đãi; bất cập trong thủ tục hành chính; sự chồng chéo giữa các chương trình hỗ trợ; thiếu đồng bộ giữa các cấp thực thi... Tuy không chiếm tỷ lệ cao như nhóm 1, nhưng nhóm này có giá trị thực tiễn và báo chí cao hơn, vì giúp nêu bật khoảng cách giữa chính sách và thực tế, tạo tiền đề cho hoạt động giám sát, phản hồi và hoàn thiện chính sách từ phía nhà quản lý. Tỷ lệ gần 30% cho thấy báo mạng điện tử đã bắt đầu chuyển dịch từ truyền thông chính sách đơn thuần sang hướng “giám sát chính sách qua thực tiễn”, nhưng vẫn cần thúc đẩy mạnh mẽ hơn.

Nhiều bài tập trung vào khó khăn về vốn tín dụng một vấn đề thực thi nổi cộm. Thoibaotaichinhvietnam.vn có các bài phân tích giữa năm 2024 như “Khơi thông “điểm nghẽn” tiếp cận vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa” (31/7/2024 nêu rõ tiếp cận vốn vay là thách thức lớn nhất đối với DNNVV hiện nay. Thống kê cho thấy hơn 57% doanh nghiệp nhỏ và vừa đang gặp khó khăn về vốn, phải vay từ nguồn phi chính thống tới 75% nhu cầu, do khó đáp ứng điều kiện tín dụng ngân hàng. Bài viết mô tả bức tranh thực tế: dù Nhà nước và ngân hàng đã có nhiều chương trình ưu đãi lãi suất, giãn nợ, nhưng phần lớn DNNVV vẫn “khát” vốn để duy trì sản xuất kinh doanh.

Nhóm 3: Thông tin phản biện chính sách chỉ chiếm 14,5%. Với 72 bài viết, đây là nhóm nội dung có tỷ trọng thấp nhất, cho thấy hoạt động phản biện chính sách trên báo mạng điện tử còn khá khiêm tốn. Những bài thuộc nhóm này thường dưới dạng bài bình luận, phân tích chính sách, hoặc phỏng vấn chuyên gia đưa ra các đề xuất điều chỉnh chính sách cho phù hợp với bối cảnh kinh tế và nhu cầu của DNNVV. Tỷ lệ này phản ánh một thực tế rằng báo mạng điện tử vẫn còn dè dặt trong việc đóng vai trò phản biện chính sách, phần vì giới hạn về chuyên môn và nhân lực, phần vì chưa có cơ chế phối hợp thông tin đủ chặt chẽ giữa báo chí và cơ quan chính sách để đảm bảo phản biện dựa trên cơ sở dữ liệu và phản hồi minh bạch. Tuy nhiên, trong bối cảnh truyền thông chính sách hiện đại, vai trò phản biện chính sách là một trong những chức năng quan trọng mà báo chí cần tiếp tục phát huy.

Điển hình, Trong bài viết “Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp năm 2025: Cần tăng cơ hội tiếp cận tín dụng” (congthuong.vn ngày 7/12/2024) thẳng thắn nêu rằng chính sách hỗ trợ doanh nghiệp cần tập trung hơn vào giải pháp tài khóa, tiền tệ (như giảm thuế, gia hạn nợ) nhằm tăng dòng tiền và tăng cơ hội tiếp cận tín dụng cho DNNVV. Đây là thông tin phản biện bởi nó chỉ ra điểm cần cải thiện trong chính sách: năm 2024 việc tiếp cận tín dụng còn hạn chế, vì vậy bước sang 2025 phải có biện pháp mạnh mẽ hơn về thuế và tín dụng để hỗ trợ doanh nghiệp tốt hơn.

2.2. Đánh giá thực trạng quản trị thông tin chính sách hỗ trợ DNNVV trên các báo mạng điện tử diện khảo sát

- Kết quả đạt được:

Thứ nhất, bằng nhận thức đúng đắn, các chủ thể đã phát huy vai trò của quản trị thông tin về chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, qua đó các BMĐT đã làm tốt chức năng, nhiệm vụ, thông tin kịp thời và đa dạng vấn đề thông tin về chính sách hỗ trợ DNNVV.

Thay vì xem truyền thông chính sách như một nhiệm vụ hành chính bắt buộc, nhiều tòa soạn đã chủ động xác định đây là một trong những tuyến nội dung cốt lõi gắn với chức năng định hướng, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Nhận thức đó giúp định vị lại vị trí của các bài viết về chính sách hỗ trợ DNNVV từ vị trí phụ trợ trở thành trụ cột nội dung gắn với nhu cầu của cộng đồng doanh nghiệp, từ đó định hướng chiến lược nội dung bài bản, có trọng tâm và đầu tư nguồn lực tương xứng.

Ba báo mạng diện khảo sát đều thể hiện sự chủ động cao trong khâu hoạch định nội dung. Báo Công Thương với lợi thế là cơ quan ngôn luận của Bộ Công Thương  đã tích cực phát huy lợi thế tiếp cận chính sách ngành và mạng lưới phóng viên địa phương, tạo ra chuỗi bài phản ánh sát thực hiện trạng triển khai chính sách hỗ trợ tại các tỉnh, thành. Điều này thể hiện rõ vai trò của báo chí ngành trong kết nối trung ương và địa phương và lan tỏa chính sách. Trong khi đó, Báo Đầu tư cho thấy năng lực triển khai chiến lược nội dung dài hơi, mang tính hệ thống với dòng thông tin có chiều sâu về cải cách thể chế, tài chính doanh nghiệp, chuyển đổi số những trục chính sách mà DNNVV đang rất cần. Đây không chỉ là phản ánh chính sách, mà là tái cấu trúc thông tin theo tư duy hỗ trợ chiến lược. Thời báo Tài chính Việt Nam cũng định hình vai trò như một kênh dẫn dắt tư duy tài chính - kế toán cho doanh nghiệp nhỏ, nhấn mạnh vào các nội dung như tín dụng, thuế, hỗ trợ pháp lý vốn là những điểm nghẽn then chốt đối với sự phát triển của DNNVV. Việc mỗi báo xác lập được “vùng lõi nội dung chính sách” riêng phản ánh sự trưởng thành về tư duy quản trị nội dung, từ đó tạo tiền đề cho việc nâng cao chất lượng và hiệu quả thông tin trong môi trường cạnh tranh số.

Thứ hai, việc quản trị thông tin về chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa một cách chặt chẽ giúp tin, bài đảm bảo tin cậy, phân phối tin bài từ nguồn hợp lý, đồng thời điều phối kế hoạch linh động, hạn chế sai sót

Thành công tiếp theo thể hiện ở việc các cơ quan báo chí đã xây dựng được quy trình quản trị nội dung khoa học và chặt chẽ, bảo đảm cả tính chính xác và tính hệ thống của thông tin chính sách. Trong bối cảnh thông tin về chính sách thường có tính kỹ thuật cao, dễ gây hiểu nhầm nếu diễn đạt không đúng hoặc không đầy đủ, việc kiểm duyệt chặt là yếu tố sống còn. Các BMĐT diện khảo sát đều có cơ chế quản trị đa tầng, từ phóng viên đến biên tập viên, thư ký tòa soạn, nhằm giảm thiểu sai sót và đảm bảo chuẩn mực thông tin trong truyền thông chính sách.

Báo Đầu tư nổi bật với hệ thống bài viết có cấu trúc logic, sử dụng nguồn dẫn chuyên gia, văn bản pháp lý, số liệu thống kê rõ ràng nhờ đó nâng cao tính thuyết phục và tạo niềm tin cho độc giả là cộng đồng doanh nghiệp. Báo Công Thương, tuy thiên về phản ánh hiện trường, vẫn đảm bảo nguồn trích dẫn chuẩn xác, gắn với thực tiễn ngành. Thời báo Tài chính Việt Nam cho thấy ưu thế rõ rệt về nội dung định lượng trong thông tin kết quả của quá trình quản trị tri thức và khai thác dữ liệu có tổ chức. Không chỉ phản ánh thông tin, các tòa soạn còn tổ chức tốt việc phân phối nội dung đảm bảo hài hòa giữa tin thời sự, bài phân tích, bài hướng dẫn và nội dung phản biện chính sách. Việc điều phối linh hoạt các tuyến nội dung thể hiện sự vận hành hiệu quả của bộ máy biên tập, từ khâu lập kế hoạch, phân công đến kiểm soát và xuất bản.

Nhà báo Đinh Hùng, Báo Đầu tư chia sẻ: “Thành công lớn nhất của chúng tôi là đã xây dựng được một dòng thông tin có chiều sâu và bền vững về DNNVV, không chỉ đưa tin sự kiện mà còn phản ánh xu thế, phản biện chính sách và giới thiệu giải pháp. Các bài viết trên báo Đầu tư hiện nay thường được cộng đồng doanh nghiệp, nhà quản lý và cả cơ quan hoạch định chính sách tham khảo, dẫn lại đó là sự ghi nhận giá trị thông tin. Có được điều đó là nhờ sự kết hợp giữa ba yếu tố: (1) định hướng chính trị rõ nhưng linh hoạt; (2) đội ngũ phóng viên có nền tảng kinh tế – luật vững; và (3) quy trình duyệt chặt chẽ, nhưng vẫn tạo không gian sáng tạo cho người viết”.

Thứ ba, thông qua hoạt động quản trị, hình thức dần đổi mới theo hướng tích hợp đa phương tiện, thu hút công chúng

Quản trị thông tin hiệu quả không chỉ nằm ở nội dung, mà còn thể hiện qua sự chuyển biến rõ rệt về hình thức thể hiện thông tin, giúp chính sách tiếp cận được với nhiều đối tượng công chúng hơn. Nhận thức được rằng đối tượng DNNVV đa phần không có thời gian tiếp cận thông tin dài dòng hoặc mang tính hành chính, các tòa soạn đã bắt đầu đổi mới phương thức truyền tải thông tin theo hướng ngắn gọn, trực quan, sinh động. Báo Đầu tư là đơn vị đi đầu trong đổi mới hình thức: sử dụng nhiều hình ảnh thực tế doanh nghiệp, các đồ họa thông tin, bảng biểu, thậm chí cả hình thức phỏng vấn để tăng tính hấp dẫn. Báo Công Thương mở rộng chuyên mục, tổ chức bài theo chuỗi, trong đó có các góc nhìn doanh nghiệp, tạo diễn đàn tương tác cho cộng đồng doanh nghiệp nhỏ ngành công thương. Thời báo Tài chính Việt Nam, dù tập trung số liệu, cũng đã tích hợp phát hành đa nền tảng (điện tử, video, truyền hình tài chính), mở rộng tiếp cận độc giả ở nhiều nhóm khác nhau. Những cải tiến này không chỉ là kỹ thuật truyền thông, mà phản ánh tư duy “lấy độc giả làm trung tâm” trong quản trị thông tin, phù hợp với xu hướng phát triển báo chí hiện đại.

Tóm lại, ba thành công lớn của các báo mạng điện tử chuyên ngành trong quản trị thông tin về chính sách hỗ trợ DNNVV từ nhận thức đúng vai trò chiến lược, tổ chức quy trình nội dung hiệu quả, đến đổi mới hình thức trình bày đều bắt nguồn từ tầm nhìn dài hạn trong quản trị thông tin, cùng với năng lực chuyên môn và kinh nghiệm của đội ngũ làm báo. Chính điều đó tạo nên sự khác biệt về chất lượng thông tin chính sách, góp phần lan tỏa các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp một cách đúng đắn, kịp thời và thiết thực.

- Hạn chế:

Bên cạnh những kết quả tích cực, hoạt động quản trị thông tin về chính sách hỗ trợ DNNVV trên các báo mạng điện tử diện khảo sát vẫn tồn tại một số hạn chế nhất định cả về nội dung, hình thức lẫn phương thức tổ chức quản trị, đặt ra yêu cầu tiếp tục hoàn thiện trong thời gian tới.

Thứ nhất, tính phản biện còn hạn chế, thiếu chiều sâu trong một số tuyến bài

Mặc dù các cơ quan BMĐT diện khảo sát đã bước đầu phát huy vai trò giám sát, phản biện chính sách, song mức độ phản ánh chưa đồng đều và phần lớn vẫn ở dạng đưa tin hoặc dẫn lại ý kiến chuyên gia, hiếm có bài phân tích độc lập mang tính phát hiện. Cả 03 BMĐT do là cơ quan ngôn luận trực thuộc các Bộ, nên thông tin thường nghiêng về tuyên truyền nội dung chính sách và thành tích, ít nêu vấn đề gai góc hoặc chưa đủ mạnh dạn chỉ ra điểm nghẽm chính sách ngành. Vẫn tồn tại tình trạng “phân tán chiều sâu”, khi đưa tin quá rộng nhưng không tập trung đủ mức vào các điểm nóng như hiệu quả thực thi chính sách ở địa phương. Điều này cho thấy quản trị nội dung vẫn còn thiếu chiến lược phản biện có trọng tâm, chưa tạo được dòng thông tin chuyên sâu để thực sự thúc đẩy cải thiện chính sách.

Ông Nguyễn Xuân Thống, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP. Hà Nội cho biết: “Một số tờ báo như Thời báo Tài chính, Báo Đầu tư, Báo Công Thương có chuyên mục riêng cho doanh nghiệp, điều đó rất tích cực. Tuy nhiên, vẫn còn những hạn chế về tính phổ thông, dễ hiểu. Nhiều bài viết vẫn dùng thuật ngữ chuyên ngành khó tiếp cận, thiếu ví dụ thực tế hoặc hướng dẫn cụ thể. Một vấn đề nữa là thông tin thường bị rải rác, thiếu tính hệ thống, khiến doanh nghiệp khó hình dung toàn cảnh các chính sách đang áp dụng cho mình. Đó là điều cần được cải thiện trong thời gian tới.”

Thứ hai, hình thức thể hiện thông tin tuy đã được cải tiến nhưng chưa đồng đều và chưa đủ hấp dẫn để mở rộng tệp độc giả

 Các báo mặc dù đã có những bước tiến về sử dụng đồ họa, ảnh minh họa và liên kết nội dung, tuy nhiên phần lớn các bài viết về chủ đề này vẫn vẫn thiên về văn bản dài, trình bày khô khan và nặng số liệu, gây khó khăn cho độc giả phổ thông đặc biệt là các chủ doanh nghiệp nhỏ không quen đọc văn bản kỹ thuật. Các chuyên mục dành cho DNNVV đã có nhưng chưa phát triển mạnh về hình thức trình bày, vẫn mang nặng tính hành chính, thiếu tính gợi mở và tương tác. Một số bài viết còn lặp lại cấu trúc cũ (tin – trích dẫn – kết luận), thiếu sáng tạo trong cách kể chuyện báo chí. Điều này phản ánh hạn chế trong quản trị hình thức thể hiện, chưa tận dụng tối đa lợi thế báo mạng về đa phương tiện, chưa ứng dụng mạnh các công cụ truyền thông số như video ngắn, infographic tương tác, podcast hay mạng xã hội để lan tỏa thông tin.

Thứ ba, tần suất và độ phủ thông tin chưa liên tục, thiếu tính hệ thống theo chuỗi nội dung

Việc thông tin về DNNVV thường “nổi bật theo sự kiện” ví dụ hội thảo, hội nghị, văn bản, chính sách mới ban hành mà chưa có dòng thông tin đều đặn theo chuyên đề, làm mất tính kế thừa và ảnh hưởng đến hiệu quả truyền thông dài hạn. Nhiều khí, các báo có giai đoạn đầu năm và cuối năm đưa tin dày đặc, nhưng giữa năm lại trầm xuống nếu không có hoạt động lớn từ Bộ.  Các báo cũng thiếu loạt bài điều tra đi sâu theo địa phương, ngành nghề hoặc theo chu trình chính sách (từ ban hành - triển khai - đánh giá). Đây là biểu hiện của lỗ hổng trong khâu lập kế hoạch dài hạn và duy trì dòng thông tin chuyên biệt, cho thấy công tác quản trị nội dung vẫn thiên về phản ứng sự kiện thay vì dẫn dắt chiến lược.

Thứ tư, thông tin còn lệch về khía cạnh tài chính – kinh tế, thiếu nội dung liên ngành và thiếu yếu tố nhân văn

Nhìn chung, phần lớn nội dung tập trung vào thuế, tín dụng, quỹ bảo lãnh, ít đề cập đến các hỗ trợ “mềm” như đào tạo nhân lực, chuyển đổi số, cải thiện môi trường kinh doanh hay tiếp cận mặt bằng sản xuất. Đặc biệt, rất ít bài báo đi sâu vào đời sống doanh nghiệp nhỏ vốn là nơi phản ánh sinh động nhất hiệu quả hay bất cập của chính sách. Điều này cho thấy hạn chế trong việc đa dạng hóa nguồn tin và góc nhìn, làm giảm sức thuyết phục và tính gần gũi của thông tin với độc giả đích thực là doanh nghiệp.

3. Khuyến nghị nâng cao hiệu quả quản trị thông tin về chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trên báo mạng điện tử Việt Nam trong thời gian tới

+  Đối với cơ quan quản lý báo chí

Thứ nhất, cần xây dựng và ban hành định hướng chuyên đề về truyền thông chính sách hỗ trợ DNNVV trong quy hoạch phát triển báo chí giai đoạn 2025–2030. Văn bản này nên xác định rõ vai trò của báo chí trong việc đồng hành với công cuộc hỗ trợ doanh nghiệp nhất là doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp vùng sâu, vùng xa, doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ coi đây là một “nội dung chính sách công” cần được truyền thông có trọng điểm, không chỉ mang tính chất tuyên truyền mà còn bao gồm cả phân tích, phản biện, dẫn dắt và kết nối chính sách.

Thứ hai, tăng cường hỗ trợ nguồn lực cho báo chí chính sách, đặc biệt là các báo ngành trực thuộc bộ, ngành chủ quản có nhiệm vụ truyền thông chính sách cho doanh nghiệp. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Bộ Khoa học và Công nghệ... có thể xây dựng quỹ hỗ trợ nội dung truyền thông chính sách cho DNNVV, hoặc thiết lập cơ chế đấu thầu, đặt hàng nội dung thông tin công ích về hỗ trợ doanh nghiệp, từ đó tạo động lực để các báo xây dựng các tuyến bài chuyên sâu, loạt bài phân tích chất lượng cao phục vụ đúng nhóm công chúng mục tiêu.

Thứ ba, cần thiết lập cơ chế đào tạo, tập huấn chính quy về kỹ năng quản trị thông tin chính sách trong môi trường số cho các lãnh đạo cơ quan báo chí, trưởng ban nội dung và đội ngũ phóng viên chuyên trách. Nội dung đào tạo nên tập trung vào các vấn đề như: mô hình truyền thông chính sách công hiện đại, quản trị nội dung dữ liệu lớn (data-driven editorial), kỹ thuật số hóa nội dung pháp luật - chính sách, an toàn thông tin trong truyền thông chính sách... Việc nâng cao năng lực quản trị truyền thông chính sách là tiền đề để các cơ quan báo chí thực hiện được vai trò trung gian hiệu quả giữa Nhà nước và thị trường.

Thứ tư, cần đưa tiêu chí đánh giá hiệu quả truyền thông chính sách (trong đó có truyền thông chính sách DNNVV) vào hệ thống chấm điểm thi đua, kiểm tra định kỳ các cơ quan báo chí, từ đó tạo động lực để các báo đầu tư nhiều hơn cho dòng nội dung này.

+ Đối với các báo mạng điện tử nói chung và 03 báo mạng điện tử diện khảo sát nói riêng

Một là, các báo cần xây dựng chiến lược nội dung dài hạn đối với chủ đề chính sách hỗ trợ DNNVV, gắn với mục tiêu phát triển bền vững và trách nhiệm xã hội của cơ quan báo chí. Cần xác định rõ đây không chỉ là một nội dung “phụ trợ” hay “chuyên đề phụ” mà là dòng nội dung có giá trị công ích cao, gắn liền với sự ổn định kinh tế vĩ mô và phát triển khu vực kinh tế tư nhân một trong ba trụ cột của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Hai là, chủ động tái cấu trúc quy trình sản xuất nội dung theo mô hình tòa soạn số, trong đó các nhóm chuyên trách chính sách DNNVV cần được phân công cụ thể theo lĩnh vực (tín dụng, thuế, thủ tục hành chính, khởi nghiệp...), chủ động khai thác thông tin từ các bộ ngành, địa phương, hiệp hội doanh nghiệp, kết hợp phân tích dữ liệu người dùng để xác định chủ đề ưu tiên, từ đó ra quyết định nội dung kịp thời và hiệu quả hơn.

Ba là, đẩy mạnh đầu tư công nghệ và hạ tầng kỹ thuật, nâng cấp hệ thống CMS hiện đại, tích hợp phân tích dữ liệu, kết nối mạng xã hội, tối ưu SEO và cải thiện trải nghiệm người dùng. Hệ thống này không chỉ hỗ trợ tốt hơn cho quy trình sản xuất nội dung mà còn giúp ban biên tập điều phối, đánh giá và giám sát hiệu quả truyền thông chính sách DNNVV theo thời gian thực.

Bốn là, thiết lập mạng lưới cộng tác viên chuyên sâu về doanh nghiệp và chính sách doanh nghiệp, bao gồm các chuyên gia kinh tế, luật sư doanh nghiệp, lãnh đạo các hiệp hội ngành hàng, đại diện các doanh nghiệp điển hình... để hỗ trợ cung cấp thông tin, phản hồi chính sách và cùng báo chí xây dựng nội dung theo hướng “báo chí đồng hành - doanh nghiệp dẫn dắt - nhà nước phản hồi”.

Năm là, thường xuyên tổ chức các diễn đàn trực tuyến, tọa đàm chính sách chuyên đề, vừa để mở rộng phạm vi tiếp cận chính sách, vừa để tăng cường vai trò kết nối giữa báo chí, doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách. Những chương trình này nếu được kết hợp với sản phẩm truyền thông đa phương tiện (infographic, video, podcast...) sẽ tăng hiệu quả truyền tải thông tin đến đúng nhóm công chúng mục tiêu.

+ Đối với đội ngũ nhà báo, phóng viên trực tiếp sản xuất thông tin về chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa

Về phía đội ngũ tác nghiệp trực tiếp, cần nâng cao ý thức chính trị, đạo đức nghề nghiệp và năng lực chuyên môn, xem việc đưa tin về chính sách DNNVV không chỉ là công việc thuần túy mà là trách nhiệm xã hội của người làm báo trong xây dựng một môi trường truyền thông phục vụ phát triển bền vững.

Phóng viên chuyên trách cần đầu tư thời gian học hỏi sâu về chính sách công, pháp luật về doanh nghiệp, cơ chế tài chính và quản trị doanh nghiệp nhỏ, nắm chắc các văn bản quy phạm pháp luật, hiểu được tâm lý và nhu cầu của doanh nghiệp trong từng bối cảnh thực tiễn. Từ đó mới có thể sản xuất các sản phẩm báo chí chất lượng, có chiều sâu, vừa phản ánh đúng, vừa góp phần định hướng nhận thức và hành vi chính sách.

Bên cạnh đó, cần khuyến khích phóng viên đổi mới hình thức thể hiện thông tin, tiếp cận với các công cụ truyền thông hiện đại như báo chí dữ liệu (data journalism), báo chí giải thích (explainer journalism), báo chí tương tác (interactive journalism), phát triển kỹ năng đa phương tiện để phù hợp với xu thế truyền thông số.

Phóng viên cũng cần nâng cao tinh thần dấn thân, trách nhiệm xã hội và sự nhạy cảm chính trị, biết cân bằng giữa phản ánh thực tiễn với bảo vệ định hướng chung của chính sách. Các tuyến bài điều tra, phản biện chính sách cần được thực hiện với phương pháp khoa học, ngôn ngữ chuẩn mực, chứng cứ xác thực và mục tiêu kiến tạo không đối đầu.

Cuối cùng, cần thúc đẩy tinh thần học tập suốt đời trong nghề báo, tham gia các khóa bồi dưỡng chuyên môn, học hỏi kinh nghiệm quốc tế về truyền thông chính sách kinh tế, nắm bắt các mô hình truyền thông sáng tạo để không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm báo chí và khả năng thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của hệ sinh thái truyền thông hiện đại.

Kết luận

Trong bối cảnh chuyển đổi số báo chí và yêu cầu minh bạch hóa chính sách, quản trị thông tin về hỗ trợ DNNVV trên báo mạng điện tử giữ vai trò then chốt trong kết nối nhà nước với cộng đồng doanh nghiệp. Những cải tiến về quy trình biên tập, xác thực dữ liệu, tổ chức nhân sự chuyên trách và ứng dụng công nghệ hiện đại chính là các yếu tố quyết định đến chất lượng dòng thông tin chính sách. Quản trị hiệu quả không chỉ nâng cao uy tín báo chí, mà còn góp phần gia tăng hiệu quả thực thi chính sách trong thực tiễn. Vì vậy, các cơ quan báo mạng cần đổi mới tư duy quản trị toàn diện, lấy doanh nghiệp làm trung tâm, lấy chuẩn mực thông tin làm cốt lõi, để thực hiện tốt sứ mệnh đồng hành cùng phát triển kinh tế đất nước./.

________________________________

(1), (2), (3) Bộ Kế hoạch và Đầu tư (nay là Bộ Tài chính), Sách trắng doanh nghiệp Việt Nam 2024, Nhà xuất bản Thống kê, 2024.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Đinh Quỳnh Anh (2023), Truyền thông về chính sách kinh tế trên báo mạng điện tử Việt Nam, Luận án tiến sĩ Báo chí học, Học viện Báo chí và Tuyên truyền

2. Nguyễn Thị Vũ Anh (2021), Quản lý thông điệp “3 đồng hành, 5 hỗ trợ doanh nghiệp” trên sóng truyền hình của Đài PT-TH Thái Nguyên, LV chuyên ngành Quản lý Báo chí - Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền

3. Ban Chấp hành Trung ương (2017), Nghị quyết số 10-NQ/TW, ngày 03/6/2017 về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

4. Chính phủ. (2018). Nghị định số 39/2018/NĐ-CP của Chính phủ: Quy định chi tiết một số điều của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

5. Chính phủ. (2021). Nghị định số 80/2021/NĐ-CP của Chính phủ: Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

6. Chính phủ. (2023). Nghị quyết số 45/NQ-CP của Chính phủ: Ban hành Chương trình hành động của Chính phủ tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 03 tháng 6 năm 2017 Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

7.Chính phủ. (2023). Nghị quyết số 58/NQ-CP của Chính phủ: Về một số chính sách, giải pháp trọng tâm hỗ trợ doanh nghiệp chủ động thích ứng, phục hồi nhanh và phát triển bền vững đến năm 2025.

8. Nguyễn Thị Trường Giang (2014), Báo mạng điện tử - Những vấn đề cơ bản, Nxb Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội.

9. Trương Thị Kiên (2016), Lao động nhà báo và quản trị tòa soạn báo chí, Nhà xuất bản Lý luận chính trị, Hà Nội, 2016

10. Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017.

11. Nguyễn Trí Nhiệm, Nguyễn Thị Trường Giang (2014), Báo mạng điện từ - Đặc trưng và phương pháp sáng tạo, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

12. Trần Anh Tài (2017), Giáo trình Quản trị học, Nxb Đại học Quốc gia, HN.