Vai trò của thông tin với hoạt động lãnh đạo, quản lý

1. Trong xu thế toàn cầu hóa đang diễn ra sâu rộng trên thế giới hiện nay, thông tin ngày càng đóng vai trò quan trọng, được coi là một nhu cầu thiết yếu trong mọi hoạt động của đời sống xã hội, là công cụ để điều hành, quản lý, chỉ đạo của mỗi quốc gia, là phương tiện hữu hiệu để mở rộng giao lưu, hiểu biết giữa các quốc gia, dân tộc, là nguồn cung cấp tri thức mọi mặt cho công chúng và là nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội.

Thông tin (tiếng Anh là information) có nguồn gốc từ tiếng Latinh (information), có nghĩa là giải thích, trình bày. Thông tin là một trong các khái niệm cơ bản của khoa học hiện đại, liên quan tới nhiều lĩnh vực hoạt động và tri thức. Thông tin được các nhà nghiên cứu tiếp cận dưới nhiều góc độ khác nhau, với những quan niệm khác nhau. Theo Từ điển tiếng Việt, thông tin là “truyền tin, báo tin cho người khác biết (động từ); điều hoặc tin được truyền đi cho biết; sự truyền đạt, sự phản ánh tri thức dưới nhiều hình thức khác nhau, cho biết về thế giới xung quanh và những gì xảy ra trong nó (danh từ)”⁽¹⁾. Có ý kiến cho rằng, thông tin “là điều được nói đến, được đánh giá, là tri thức, tin tức; là những cái mới khác với những điều đã biết, là những dữ liệu dưới những hình thức khác nhau như các số liệu, hình ảnh, sự kiện… đã được xử lý thành một dạng dữ liệu thích hợp và có ý nghĩa nhất định nào đó với người sử dụng nó”⁽²⁾… Tùy theo cách tiếp cận, có thể phân loại thông tin theo lĩnh vực hoạt động (kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, khoa học…); theo phạm vi (trong nước, quốc tế); theo cấp độ tác động (thông tin nội bộ, thông tin mật, thông tin đại chúng); theo phương tiện truyền tin (thông tin miệng, thông tin báo chí, thông tin mạng xã hội)… Trong một tổ chức, có thể phân loại thành thông tin chính thức và thông tin không chính thức; thông tin từ cấp trên xuống (mệnh lệnh, quyết định, chỉ thị…), thông tin từ dưới lên (báo cáo); thông tin theo chiều ngang (giữa các thành viên cùng nhóm, giữa các bộ phận ngang cấp).

Hiện nay, vai trò của thông tin không chỉ giới hạn ở lĩnh vực giáo dục nhằm nâng cao trình độ dân trí mà còn mở rộng ra mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Thông tin vừa là nguồn lực, vừa là môi trường, điều kiện để đổi mới cơ cấu kinh tế, đổi mới kỹ thuật và công nghệ; đổi mới sáng tạo; đổi mới cơ chế, thể chế quản trị quốc gia, quản lý phát triển xã hội… Đặc biệt, thông tin là cơ sở, căn cứ quan trọng cho việc hoạch định chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo cho các quyết sách phù hợp với quy luật khách quan, với mục tiêu của nhà nước và có hiệu lực, hiệu quả trong thực tiễn.

2. Trong hoạt động lãnh đạo, quản lý, thông tin được hiểu là “dữ liệu có ý nghĩa được ban quản trị của một thực thể dùng để biểu hiện những đề mục hiểu biết nhằm giúp họ ra quyết định và kiểm soát các hoạt động; …là một tập hợp nhất định các thông báo khác nhau về sự kiện đã xảy ra trong hoạt động quản lý và trong môi trường bên ngoài có liên quan đến hoạt động quản lý đó, về những thay đổi thuộc tính của hệ thống quản lý và môi trường xung quanh, nhằm kiến tạo các biện pháp tổ chức, các yếu tố vật chất, nguồn lực, không gian và thời gian đối với các khách thể quản lý”⁽³⁾. Thông tin trong lãnh đạo, quản lý khác với tin tức thông thường. Nó là sản phẩm của lao động quản lý, là những tin tức hữu ích với hệ thống quản lý với giá trị thông tin không bị mất đi mà tiếp tục tăng lên trong quá trình lãnh đạo, quản lý. Có nhiều loại thông tin trong lãnh đạo, quản lý, mỗi loại có đặc điểm, cách khai thác, vai trò và tác dụng trong thực tiễn khác nhau. Theo yêu cầu sử dụng có: Thông tin chỉ đạo, thông tin báo cáo, thông tin lưu trữ. Theo chức năng có: Thông tin pháp lý, thông tin thực tiễn, thông tin dự báo. Theo vị trí có: Thông tin gốc, thông tin phát sinh, thông tin kết quả, thông tin tra cứu. Theo đặc điểm - tính chất có: Thông tin kinh tế, thông tin văn hóa - tư tưởng, thông tin khoa học - kỹ thuật và công nghệ, thông tin chính trị…

Thông tin là điều kiện tiên quyết góp phần bảo đảm cho nhà lãnh đạo, quản lý hoạt động hiệu quả. Các nhà lãnh đạo, quản lý khi thực hiện các công việc của mình như: Dự báo, lập kế hoạch, tổ chức, kiểm tra… đều phải thu thập và xử lý các loại thông tin. Thông tin góp phần định hướng đúng, giúp nhà lãnh đạo, quản lý ra các quyết định đúng đắn, chính xác. Thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời sẽ giúp nhà lãnh đạo, quản lý có được cái nhìn tổng quan, từ đó đề ra biện pháp xử lý kịp thời, công tác lãnh đạo, điều hành được thông suốt. Ngược lại, nếu không có thông tin hoặc thiếu thông tin, thông tin không chính xác thì việc đưa ra các quyết định hoặc các quyết định sẽ bị sai lệch, thiếu cơ sở khoa học, không thực tiễn và trở nên kém hiệu quả.

Một bộ phận quan trọng của thông tin là thông tin phục vụ trong lĩnh vực quản lý nhà nước. Thông tin trong quản lý nhà nước là cơ sở khoa học bảo đảm tính pháp lý, bảo đảm thực hiện đúng đường lối, chính sách, bảo đảm chủ trương, chính sách được ban hành có tính sát thực, tính khả thi, tính khoa học và mang lại hiệu quả trong thực tiễn. Do đó, trong quá trình hoạch định chủ trương, chính sách, thông tin có một vai trò quan trọng, thể hiện ở một số điểm sau:

Một là, thông tin cung cấp những thông tin, dữ liệu, các luận cứ khoa học, chính xác, trung thực, kịp thời để các nhà lãnh đạo, quản lý xây dựng nội dung các nghị quyết và ra các quyết định bảo đảm tính đúng đắn, tính khoa học và tính thực thi của các nghị quyết và quyết định. Để xây dựng, hoạch định chủ trương, chính sách cần nhiều loại nguồn lực khác nhau, trong đó không thể thiếu nguồn lực thông tin. Mọi hoạt động kinh tế - xã hội đều liên quan đến thông tin. Bất kỳ một quyết định nào, thuộc lĩnh vực nào cũng đều chứa đựng một quá trình xử lý thông tin. Thông tin đầy đủ, chính xác, tin cậy về một sự việc và đến đúng thời điểm sẽ giúp người lãnh đạo, quản lý có được tầm bao quát, có cơ sở để đưa ra các quyết định chính xác trong quá trình hoạch định chủ trương, chính sách.

Hai là, thông tin tham gia trực tiếp vào quá trình tuyên truyền có lý lẽ, căn cứ khoa học về đường lối, chủ trương, chính sách, tham gia hoạch định chính sách, phân tích chính sách, kiểm tra, giám sát hoạt động lãnh đạo, quản lý, góp phần mở rộng, nâng cao và làm sâu sắc thêm nhận thức về các vấn đề được các nhà lãnh đạo, quản lý đưa vào đường lối, chủ trương, chính sách, từ đó củng cố niềm tin của nhân dân vào chế độ chính trị, tạo sự đồng thuận xã hội, thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Thông tin giúp các nhà lãnh đạo, quản lý đưa ra những mục tiêu và giải pháp phát triển phù hợp với tình hình thực tế và có tính khả thi. Trong hoạt động lãnh đạo, quản lý, thông tin thường đi trước, chuẩn bị tư liệu cho các quá trình nghiên cứu, ra quyết định, thực hiện quyết định và kiểm tra kết quả thực hiện quyết định trong thực tiễn. Việc ban hành các quyết định quản lý đúng hay sai, kịp thời hay không kịp thời… phụ thuộc rất lớn vào việc nắm bắt, thu thập, xử lý thông tin. Nếu không có thông tin hoặc thiếu thông tin, người lãnh đạo, quản lý sẽ thiếu cơ sở khoa học để xây dựng và đưa ra các quyết định của mình. Nói cách khác, một trong những nguyên nhân cơ bản khiến cho các quyết định của các nhà lãnh đạo, quản lý thiếu tính khả thi là do các quyết định đó không được xây dựng trên cơ sở nguồn thông tin đầy đủ, chính xác.

Ba là, thông tin không chỉ đóng vai trò cung cấp thông tin tư liệu mà còn có vai trò hướng dẫn một cách có ý thức, có hệ thống, có định hướng đối với lãnh đạo, quản lý. Thông tin không chỉ là “chất liệu” của quá trình hoạch định chủ trương, chính sách mà còn là công cụ để tăng cường tiếng nói của người dân trong quá trình đó. Người dân tham gia vào quá trình hoạch định chủ trương, chính sách bằng cách bày tỏ ý kiến, giám sát và phản biện xã hội. Các ý kiến của người dân được các cơ quan, tổ chức nghiên cứu, tổng hợp thành các dữ liệu, thông tin khoa học để phản ánh với cơ quan, tổ chức hoạch định chủ trương, chính sách. Với nhà lãnh đạo, quản lý, việc tăng cường thông tin giúp cho họ có điều kiện giải trình với người dân, đồng thời nắm bắt được những thông tin phản hồi để từ đó bổ sung và hoàn thiện chủ trương, chính sách, quyết sách trong lãnh đạo, quản lý, điều hành.

3. Ở Việt Nam, hệ thống chính trị được tổ chức chặt chẽ từ Trung ương đến cơ sở. Theo cơ cấu của hệ thống chính trị ở nước ta hiện nay, đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý được chia ra thành ba khối chủ yếu: Một là, khối cán bộ lãnh đạo, quản lý thuộc hệ thống tổ chức đảng; hai là, khối cán bộ lãnh đạo, quản lý thuộc cơ quan chính quyền; ba là, khối cán bộ lãnh đạo, quản lý thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Để quá trình lãnh đạo, quản lý (gồm các khâu: Xác định chủ trương, lập kế hoạch, ra quyết định; tổ chức thực hiện quyết định; kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện quyết định; tổng kết, đánh giá việc thực hiện quyết định) được tiến hành nhịp nhàng, hiệu quả, hơn ai hết, đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp không thể thiếu thông tin.

Để quản lý tốt và nắm bắt được các thông tin mới, cập nhật phục vụ cho hoạt động lãnh đạo, quản lý, người cán bộ lãnh đạo, quản lý hiện nay không chỉ có nhu cầu về một loại thông tin mà còn có nhu cầu sử dụng đồng thời rất nhiều loại hình, lĩnh vực thông tin khác nhau. Nhóm nội dung thông tin được các nhà lãnh đạo, quản lý quan tâm thường thuộc phạm vi, lĩnh vực mà họ đang trực tiếp quản lý, hay các thông tin, sự kiện đang được cập nhật diễn ra hằng ngày. Ngoài những thông tin mang tính thời sự, chính trị, các nhà lãnh đạo, quản lý còn có sự chọn lọc và tìm kiếm những thông tin mang tính khoa học như: Tạp chí khoa học, báo cáo khoa học, sách tham khảo…, tập trung chủ yếu vào luồng thông tin lý luận chính trị, bao gồm chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Bên cạnh việc tìm kiếm tài liệu bằng tiếng Việt, các nhà lãnh đạo, quản lý còn có nhu cầu nghiên cứu các tài liệu tiếng nước ngoài, như tiếng Anh, tiếng Trung, tiếng Nga... Điều này phản ánh nhu cầu thông tin ngày càng rộng lớn, đa dạng của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, nhất là trong thời đại thông tin toàn cầu, kỷ nguyên số và sự phát triển như vũ bão của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư hiện nay.

Để các nhà lãnh đạo, quản lý thường xuyên có các thông tin một cách đầy đủ, toàn diện, chính xác, kịp thời, cần thiết phục vụ cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo, góp phần nâng cao tính thống nhất, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả trong lãnh đạo, chỉ đạo và bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện trên các lĩnh vực, đúng định hướng, có trọng tâm, trọng điểm… cần đổi mới, nâng cao chất lượng công tác thông tin phục vụ lãnh đạo, quản lý.

Trước hết, cần nâng cao nhận thức về vai trò quan trọng của thông tin đối với cán bộ, công chức, đặc biệt là đối với đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt và cán bộ làm chuyên trách công tác thông tin ở các cơ quan của Đảng và Nhà nước. Thông tin là tiền đề quan trọng trong hoạt động lãnh đạo, quản lý, đưa công tác lãnh đạo, quản lý đạt hiệu quả tối ưu.

Thứ hai, phát triển nguồn lực thông tin. Nguồn lực thông tin là một nguồn tài nguyên đặc biệt của mỗi quốc gia. Việc tiếp cận và nắm bắt thông tin kịp thời sẽ giúp cho quốc gia đó làm chủ được thông tin và giành ưu thế trên mọi lĩnh vực. Do đó, cần xây dựng chiến lược phát triển nguồn lực thông tin phù hợp với nhu cầu tin của cán bộ lãnh đạo, quản lý, trong đó, chú trọng phát triển các nguồn tin điện tử; đa dạng hóa các loại hình tài liệu; phát triển đa dạng các ngôn ngữ của tài liệu dựa trên nhu cầu của đội ngũ lãnh đạo, quản lý. Bên cạnh đó, cần đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ lý luận chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ và đặc biệt là khả năng sử dụng ngoại ngữ, tin học, công nghệ cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý để giúp họ có đủ năng lực tiếp cận, khai thác, xử lý các nguồn thông tin, nhất là trên môi trường Internet.

Thứ ba, đảm bảo nguồn lực vật chất cho mọi hoạt động của công tác thông tin, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong việc thu thập và xử lý thông tin. Trang thiết bị vật chất, kỹ thuật là điều kiện khách quan, là yếu tố không thể thiếu trong công tác thông tin, giúp cho người lãnh đạo quản lý nắm bắt thông tin. Các trang thiết bị phục vụ trực tiếp cho công tác thông tin được trang bị đầy đủ sẽ giúp cho việc truyền và tiếp cận các thông tin của cán bộ lãnh đạo, quản lý được thực hiện một cách nhanh chóng và kịp thời, tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi thông tin giữa cấp trên và cấp cơ sở. Vì vậy, cần phải từng bước hiện đại hóa cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho công tác thông tin phục vụ lãnh đạo, quản lý; xây dựng các mạng truyền dẫn thông tin trong nội bộ cơ quan và từ nội bộ ra các cơ quan bên ngoài, từ trong nước ra thế giới và ngược lại; trang bị máy móc, thiết bị hiện đại để phục vụ tốt việc thu thập, phân tích và xử lý thông tin một cách nhanh nhất, chính xác nhất, đầy đủ nhất.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động xử lý thông tin là hoạt động cần thiết để đảm bảo việc xử lý thông tin được nhanh chóng, kịp thời. Tuy nhiên, việc quản lý sử dụng công nghệ thông tin như thế nào để phù hợp với mục đích mong muốn sử dụng thông tin là điều cần được quan tâm bởi thông tin không thể thay thế được con người, do đó trước những sự thay đổi phát sinh trong thực tế mà chưa được cập nhật vào hệ thống xử lý thông tin dễ dẫn đến sai sót trong việc xử lý. Hơn nữa, việc ứng dụng công nghệ thông tin còn phải đảm bảo tính khả thi, phù hợp với trình độ của cán bộ, công chức trực tiếp sử dụng. Ứng dụng công nghệ thông tin trong thu thập, xử lý thông tin phải gắn với quá trình ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác lãnh đạo, quản lý.

Thứ tư, tăng cường trao đổi thông tin giữa các bộ phận, cán bộ, công chức, viên chức trong cơ quan. Thông tin vốn rất đa dạng, phong phú, do đó, việc trao đổi thông tin làm tăng thêm tính đa dạng, phong phú của thông tin. Việc tăng cường trao đổi, chia sẻ thông tin là giải pháp thiết thực để tiết kiệm ngân sách, tận dụng nguồn tin đã có làm tiềm lực thông tin, tạo ra mức độ đầy đủ cao của nguồn lực thông tin, làm thỏa mãn nhu cầu ngày càng tăng của người dùng tin. Đối với hoạt động lãnh đạo, quản lý, việc trao đổi thông tin giữa các bộ phận, giữa cán bộ, công chức, viên chức góp phần giúp các bộ phận hoàn thành nhiệm vụ được giao. Thực hiện trao đổi thông tin sẽ làm tăng cường tiềm năng thông tin, đẩy nhanh tốc độ chu chuyển thông tin góp phần đa dạng hóa thông tin, đa chiều thông tin, làm tăng tính khách quan, độ tin cậy, tính cập nhật của thông tin phục vụ lãnh đạo, quản lý. Đồng thời, thông qua việc trao đổi thông tin, đội ngũ lãnh đạo, quản lý học tập kinh nghiệm của nhau trong việc nắm bắt, thu thập và xử lý thông tin từ cấp trên và từ trong dân để xây dựng các quyết định, hoạch định chủ trương, chính sách. Nói cách khác, việc tăng cường trao đổi thông tin giúp người lãnh đạo, quản lý có nhiều phương án để lựa chọn trong việc ban hành quyết định lãnh đạo, quản lý.

Thứ năm, thu thập, xử lý, cung cấp kịp thời, đầy đủ thông tin phục vụ yêu cầu của hoạt động lãnh đạo, quản lý. Trong hoạt động thông tin phục vụ lãnh đạo, quản lý, thu thập là việc tập hợp các nguồn thông tin phục vụ cho việc thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo, quản lý. Để có thể thu thập, xử lý, cung cấp kịp thời, đầy đủ thông tin phục vụ yêu cầu của hoạt động lãnh đạo, quản lý đòi hỏi phải luôn bám sát kế hoạch và chương trình thực thi quyết định lãnh đạo; thực hiện tốt chế độ báo cáo thống kê; tổ chức tốt các cuộc khảo sát, rút kinh nghiệm... Ngoài ra, cần đáp ứng yêu cầu của việc thu thập thông tin, là: Thông tin phải chính xác; thông tin phải kịp thời; thông tin phải đầy đủ, toàn diện; thông tin phải cô đọng, dễ hiểu; thông tin cần phản ánh một cách khách quan, trung thực tình hình hoạt động của tổ chức. Việc xử lý thông tin phải tuân theo quy trình, quy định thống nhất; phải đảm bảo tính đồng bộ, tính thời sự trong xử lý thông tin; phải thận trọng khi tham khảo, sử dụng thông tin dự báo, thông tin từ nước ngoài, thông tin có sai biệt với thông tin chính thức. Trong hoạt động lãnh đạo, quản lý, việc xử lý thông tin phải lưu ý đến nguồn thông tin thu thập được để có thể có định hướng xử lý đúng đắn. Đối với nguồn thông tin chính thống, việc thu thập thông tin được thực hiện thông qua các tài liệu, văn bản được gửi tới đơn vị theo quy định, quy chế làm việc (công báo, các văn bản luật, các báo cáo đánh giá, các văn bản chỉ đạo); các tài liệu, văn bản đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Chính phủ, các bộ, ngành địa phương... Đối với nguồn thông tin không chính thống là các thông tin được thu thập qua phản ánh của các phương tiện thông tin đại chúng, phản ánh của các cơ quan, tổ chức cá nhân… cần phải kiểm tra độ tin cậy của thông tin, tính khoa học, tính chính xác của thông tin thì mới được sử dụng để phục vụ xử lý công việc.

Thứ sáu, nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ làm công tác thông tin phục vụ lãnh đạo, quản lý đáp ứng đòi hỏi của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đội ngũ cán bộ này là lực lượng nòng cốt giúp lãnh đạo thu thập, phân tích, xử lý kịp thời, chính xác, khoa học các thông tin, dữ liệu cần thiết cho việc ban hành các nghị quyết, quyết định, văn bản quản lý đúng đắn và có hiệu lực cao trong thực thi. Bởi vậy, cần quan tâm xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ làm công tác thông tin; thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng giúp đội ngũ này nâng cao trình độ học vấn, trình độ chuyên môn, lý luận chính trị, trình độ ngoại ngữ, tin học và đặc biệt là biết sử dụng thành thạo những công cụ, thiết bị, máy móc tác nghiệp. Ngoài ra, cần chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý làm công tác thông tin có phẩm chất đạo đức và bản lĩnh chính trị vững vàng, có trình độ chuyên môn và quản lý giỏi, bởi họ chính là “bộ lọc” thẩm định và đánh giá thông tin, phát hiện, chia sẻ thông tin trong lãnh đạo, quản lý, đồng thời ngăn chặn những thông tin sai lệch, sai trái, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm xuyên tạc, sai lệch của các thế lực thù địch.

Tóm lại, thông tin phục vụ mọi chức năng, nhiệm vụ của công tác lãnh đạo, quản lý, góp phần bảo đảm cho nhà lãnh đạo, quản lý hoạt động hiệu quả và đạt được các mục tiêu đã đặt ra. Việc nắm bắt, điều khiển, kiểm soát, sử dụng và khai thác thông tin có vai trò quan trọng đối với nhà lãnh đạo, quản lý. Trong tình hình hiện nay, đất nước đang đứng trước những thách thức lớn, tình hình thế giới cũng có những biến động khó lường, vấn đề thông tin và xử lý thông tin đóng vai trò rất quan trọng đòi hỏi thông tin phải được cung cấp, xử lý kịp thời, khách quan, chính xác để các cấp lãnh đạo, quản lý ra các quyết định lãnh đạo, quản lý đúng và trúng, góp phần đưa đất nước ổn định và phát triển bền vững./.

______________________________________

(1) Trung tâm Từ điển học, Từ điển tiếng Việt, Nxb. Đà Nẵng, Đà Nẵng, 2007, tr.1.476.

(2),(3) Nguyễn Đức Lợi, Lưu Văn An (2017), Thông tin báo chí với công tác lãnh đạo, quản lý, Nxb. Thông tấn, Hà Nội,  tr.21, tr.21-22

Tài liệu tham khảo:

1. Nguyễn Đức Lợi, Lưu Văn An (2017), Thông tin báo chí với công tác lãnh đạo, quản lý, Nxb. Thông tấn, Hà Nội

2. Phan Văn (2000), Thông tin học, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.

3. ThS Phùng Thị Việt Hà (2020), Vai trò của thông tin khoa học đối với việc hoạch định chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội địa phương của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp tỉnh, Nxb. Lý luận chính trị, Hà Nội.

4. TS Đặng Đình Thanh, Thông tin trong quá trình lãnh đạo, quản lý, http://www.nxbctqg.org.vn/2017-11-01-03-02-08.html, ngày 7-11-2017.

5. ThS Lê Ngọc Diệp, Thông tin đối với hoạt động quản lý: Một số vấn đề trao đổi, https://tapchicong thuong.vn/bai-viet/thong-tin-doi-voi-hoat-dong-quan-ly-mot-so-van-de-trao-doi-79780.htm, ngày 27-3-2021.