Cơ chế “chuông cứu hỏa” trong cuộc chiến phòng, chống tham nhũng hiện nay
Bài 2: “Đấu tranh, tránh đâu” và những "điểm nghẽn" thực thi cơ chế
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã phát biểu: “Tôi xin nhấn mạnh vai trò vô cùng quan trọng của nhân dân, phải “động viên quần chúng, phải thực hành dân chủ, phải làm cho quần chúng hiểu rõ, làm cho quần chúng hăng hái tham gia mới chắc chắn thành công”, như lời căn dặn của Bác Hồ kính yêu”(1).
Trong cơ chế PCTN ở nước ta hiện nay, người dân tham gia PCTN nổi bật ở 3 nội dung: Một là, người dân trực tiếp phản ánh, tố cáo tham nhũng với cơ quan chức năng; hai là, người dân cung cấp thông tin và phối hợp với báo chí PCTN; ba là, người dân PCTN thông qua Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) và các tổ chức chính trị - xã hội mà họ là thành viên.
Điều 5, Luật PCTN năm 2018 quy định quyền và nghĩa vụ của công dân trong PCTN: “1. Công dân có quyền phát hiện, phản ánh, tố cáo, tố giác, báo tin về hành vi tham nhũng và được bảo vệ, khen thưởng theo quy định của pháp luật; có quyền kiến nghị với cơ quan nhà nước hoàn thiện pháp luật về PCTN và giám sát việc thực hiện pháp luật về PCTN. 2. Công dân có nghĩa vụ hợp tác, giúp đỡ cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong PCTN”.

Câu chuyện của cụ Lê Đạo, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lâm Đồng, nguyên Bí thư Huyện ủy Đức Trọng chống tham nhũng “từ lúc tóc còn xanh cho đến khi tóc bạc” là một ví dụ về những rủi ro mà người PCTN phải thường xuyên đối mặt. Cụ Đạo cùng hai cán bộ hưu trí phát hiện, đấu tranh với cán bộ huyện Đức Trọng tham nhũng, cố ý làm trái; qua đó đã thu lại lô đất 6.000m2 và 30 tỷ đồng cho công quỹ. Khi được tuyên dương, cụ bày tỏ: “Tôi đấu tranh 10 năm, từ lúc tóc còn xanh, nay tóc đã bạc trắng nhưng chẳng xử lý được quan tham nào. Tôi nghiệm ra, đây là cuộc đấu tranh không cân sức. Khi bước vào cuộc đấu tranh, họ đe dọa, trả thù cả đời con cháu, đến nỗi một cán bộ cấp cao cùng tôi đấu tranh được nửa đường phải rút lui”.
Hai ông lão Nguyễn Công Uẩn (xã Ngũ Thái, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) và Nguyễn Tiến Lãng (xã Gia Đông, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) được Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội khen thưởng sau khi đấu tranh vạch rõ vụ làm giả hàng trăm hồ sơ thương binh, chống thất thoát cho ngân sách nhà nước hàng trăm tỷ đồng. Nhưng chính hai ông từng bị cấp ủy, chính quyền và người dân địa phương xem như tội đồ. Vượt qua nỗi sợ hãi bị trả thù, chấp nhận bị đánh đòn dằn mặt, tình cảm gia đình sứt mẻ vì những lời gièm pha, bị cộng đồng miệt thị, hắt hủi do những mưu mô mua chuộc, chia rẽ của những người có chức, có quyền, kiên trì đấu tranh trong nhiều năm, hai ông mới giành được thắng lợi.
Anh hùng hay tội đồ là khoảng cách vô cùng mỏng manh, đó là điều mà rất nhiều công dân được tuyên dương thành tích chống tham nhũng thừa nhận. Người tham nhũng là người có chức, có quyền, họ có rất nhiều công cụ, phương tiện để cản trở công cuộc đấu tranh PCTN của người dân.
Tất nhiên, những người dân chân chính có trách nhiệm với Tổ quốc, với cộng đồng thì tất cả những gian nan, nguy hiểm không làm họ chùn bước trong cuộc chiến chống tham nhũng.
Một “kênh” tham gia PCTN rất quan trọng của người dân là phối hợp, cung cấp thông tin cho báo chí. Thực tiễn ở Việt Nam những năm vừa qua cho thấy, đa số các vụ việc tham nhũng lớn là do báo chí phát hiện, đưa tin, sau đó các cơ quan điều tra mới vào cuộc. Có thể kể đến các vụ như: Vụ tiêu cực ở PMU18 (Bộ Giao thông vận tải); vụ tham nhũng đất đai ở Đồ Sơn (Hải Phòng); vụ siêu lừa Nguyễn Đức Chi cùng dự án Rusalka (Khánh Hòa); vụ tham nhũng của cựu đại biểu Quốc hội Mạc Kim Tôn; vụ “ăn chặn” tiền cứu trợ ở Hương Sơn (Hà Tĩnh); vụ đề án tin học hóa các hoạt động hành chính (Đề án 112); vụ Tượng đài Chiến thắng Điện Biên Phủ; vụ chạy hạn ngạch (quota) dệt may tại Bộ Thương mại; vụ trục lợi bảo hiểm xảy ra tại Công ty cổ phần Bảo hiểm Petrolimex (PJICO); vụ Ban quản lý dự án đại lộ Đông-Tây và Môi trường nước TP Hồ Chí Minh; vụ Vinashin; vụ Vinalines... Gần đây là vụ trọng án Trịnh Xuân Thanh được phát hiện từ một bản tin ngắn trên Báo Thanh Niên...
Cơ chế để người dân sử dụng báo chí làm phương tiện chống tham nhũng được quy định tại Điều 75, Luật PCTN: “1. Cơ quan báo chí, nhà báo có trách nhiệm đấu tranh chống tham nhũng, đưa tin về hoạt động PCTN và vụ việc tham nhũng. 2. Cơ quan báo chí, nhà báo có quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền cung cấp thông tin liên quan đến hành vi tham nhũng. Cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân được yêu cầu có trách nhiệm cung cấp thông tin theo quy định của pháp luật về báo chí và quy định khác của pháp luật có liên quan. 3. Cơ quan báo chí, nhà báo có trách nhiệm phản ánh khách quan, trung thực và chấp hành các quy định khác của pháp luật về báo chí, quy tắc đạo đức nghề nghiệp khi đưa tin về hoạt động PCTN và vụ việc tham nhũng”.
Ngoài ra, Luật PCTN còn quy định cụ thể về việc họp báo, phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí; trách nhiệm của cơ quan, đơn vị, tổ chức, đơn vị cung cấp thông tin về tổ chức và hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị đó cho cơ quan báo chí; trách nhiệm giải trình của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc người được phân công, người được ủy quyền hợp pháp để thực hiện trách nhiệm giải trình. Người dân có thể phối hợp với báo chí như là nguồn tin phát hiện tham nhũng; là nhân chứng cung cấp thông tin bước đầu để báo chí vào cuộc điều tra, xác minh nhưng cũng có thể phản ánh, tố cáo với báo chí về các dấu hiệu tham nhũng.
Trong cuộc chiến PCTN, người dân tìm đến báo chí, dựa vào báo chí để tạo ra sức ép dư luận buộc cơ quan chức năng phải vào cuộc. Theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, trong thời gian tới đây, vai trò của người dân được mở rộng theo phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” thì sự phối hợp giữa báo chí và người dân trong PCTN sẽ được tăng cường hơn nữa. Cùng với đó, các cơ quan báo chí trong nước cũng cần khắc phục những tồn tại, hạn chế trong hoạt động nghiệp vụ.
Người dân còn có thể tham gia PCTN thông qua các tổ chức đại diện, bao gồm MTTQ các cấp, các tổ chức chính trị - xã hội. Điều 74, Luật PCTN quy định trách nhiệm của MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận:
“1. MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận có trách nhiệm sau đây: a) Tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện pháp luật về PCTN; phản biện xã hội, kiến nghị hoàn thiện chính sách, pháp luật về PCTN; kiến nghị việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa, phát hiện, xử lý tham nhũng; b) Động viên nhân dân tham gia tích cực vào việc phát hiện, phản ánh, tố cáo, cung cấp thông tin về hành vi tham nhũng; c) Cung cấp thông tin cho cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền trong việc phát hiện, xử lý tham nhũng; d) Giám sát việc thực hiện pháp luật về PCTN.
2. MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận có quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền áp dụng các biện pháp phòng ngừa tham nhũng, xác minh vụ việc tham nhũng, xử lý người có hành vi tham nhũng, thu hồi tài sản tham nhũng, kiến nghị việc bảo vệ, khen thưởng người có công phát hiện, tố cáo hành vi tham nhũng. Cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền phải xem xét, trả lời trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được yêu cầu, kiến nghị; đối với vụ việc phức tạp thì thời hạn trả lời có thể kéo dài nhưng không quá 30 ngày”.
Trong nhiều năm qua, hoạt động PCTN của MTTQ và các tổ chức thành viên đã đạt được một số kết quả tích cực. Với cơ sở rộng khắp của mình, MTTQ và các tổ chức thành viên đã thực hiện giám sát và qua đó phát hiện, tố cáo nhiều hành vi tham nhũng với cơ quan chức năng và cá nhân có thẩm quyền. Tuy nhiên, mong mỏi của người dân là MTTQ và các tổ chức thành viên cần hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa, góp phần tích cực hơn nữa trong PCTN.
Hiện nay, ở một số nơi, MTTQ và các tổ chức thành viên hoạt động còn mang tính “hành chính hóa” hơn là đi sâu, đi sát lắng nghe ý kiến nhân dân, từ đó đề nghị chính quyền điều chỉnh, sửa đổi chính sách, pháp luật, dự án kinh tế-xã hội phù hợp với lợi ích chung của nhân dân và đất nước. MTTQ và các tổ chức thành viên chưa huy động được đông đảo nhân dân tham gia đấu tranh PCTN. Thậm chí, còn có hiện tượng cán bộ MTTQ và các tổ chức thành viên né tránh trách nhiệm, ngại va chạm, không bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân. Trình độ, năng lực chuyên môn của đội ngũ cán bộ MTTQ và các tổ chức thành viên còn nhiều bất cập, việc thực hiện chức năng giám sát việc thực thi pháp luật về PCTN còn thiếu sâu sát, thiếu sáng tạo.
Vấn đề nổi cộm đặt ra trong phát huy vai trò người dân trong PCTN là hoàn thiện cơ chế bảo vệ người tố cáo tham nhũng. Ông Hoàng Thái Dương, Cục trưởng Cục PCTN (Thanh tra Chính phủ) cho rằng, vừa qua, vẫn còn có trường hợp người tố cáo chưa được bảo vệ thích đáng, bị trả thù, trù dập, các hành vi trả thù chưa được phát hiện, xử lý nghiêm. Cùng với đó, việc khen thưởng người tố cáo đúng cũng chưa được đề cao. Đây cũng là “điểm nghẽn” trong việc cổ vũ, động viên người dân tích cực tham gia PCTN.
Hiện nay, việc bảo vệ người tố cáo được quy định tại nhiều văn bản (Luật PCTN, Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, Luật Tố cáo...) nhưng còn thiếu đồng bộ. Trong khi Luật Trách nhiệm bồi thường Nhà nước năm 2017 và các văn bản pháp luật liên quan khác chưa quy định cụ thể về vấn đề trách nhiệm bồi thường Nhà nước; trong khi Điều 48 của Luật Tố cáo năm 2018 quy định “Được bồi thường theo quy định của pháp luật về trách nhiệm bồi thường Nhà nước trong trường hợp người tố cáo đã đề nghị người giải quyết tố cáo, cơ quan khác có thẩm quyền áp dụng biện pháp bảo vệ mà không áp dụng biện pháp bảo vệ hoặc áp dụng không kịp thời, không đúng quy định của pháp luật, gây thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, tài sản, tinh thần cho người được bảo vệ”. Những điểm còn thiếu đồng bộ giữa các luật cũng như quy định về nhiệm vụ bảo vệ giữa các cơ quan chức năng chưa cụ thể, rõ ràng khiến pháp luật khó đi vào thực tiễn bảo vệ người tố cáo. Tình trạng để lộ lọt thông tin người tố cáo của các cơ quan chức năng cũng đang là nỗi lo lắng của người dân tham gia PCTN./.
________________________________________
(1) Báo Quân đội nhân dân ngày 13.12.2020, tr.2
(còn nữa)
Nguồn: Bài đăng trên Báo Quân đội nhân dân điện tử ngày 16.4.2021
Bài liên quan
- Bài nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Đại hội sinh viên Việt Nam lần thứ hai và ý nghĩa đối với việc giáo dục đạo đức cho sinh viên
- Định hướng xử lý thông tin sai lệch, xuyên tạc trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận ở Việt Nam hiện nay
- Đảng Cộng sản Việt Nam - Nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam
Xem nhiều
-
1
Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương thăm và làm việc tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền
-
2
Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương làm việc với Tỉnh ủy Hà Tĩnh
-
3
Mạch nguồn số 3: Tháng Năm nhớ Bác
-
4
Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị Quân chính toàn quân 6 tháng đầu năm 2022
-
5
Đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương tri ân các anh hùng liệt sỹ và tặng quà người có công ở Hà Tĩnh
-
6
"Quan tâm, chăm sóc các đồng chí thương binh, bệnh binh, thân nhân gia đình liệt sĩ và người có công với đất nước luôn là chủ trương lớn, nhất quán của Đảng, Nhà nước ta"
Liên kết
- Báo điện tử đảng cộng sản việt nam
- Báo nhân dân
- Cổng thông tin điện tử Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Cổng thông tin điện tử Học viện Chính trị quốc gia hồ chí minh
- Tạp chí Cộng sản
- Tạp chí Giáo dục lý luận
- Tạp chí Giáo dục và Xã hội
- Tạp chí Khoa học xã hội và Nhân văn
- TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
- Tạp chí Lý luận chính trị
- Tạp chí Nghiên cứu con người
- TẠP CHÍ Nghiên cứu dân tộc
- TẠP CHÍ NGƯỜI LÀM BÁO
- Tạp chí Nội chính
- Tạp chí Quản lý Nhà nước
- Tạp chí Tổ chức Nhà nước
- Tạp chí Tuyên giáo
- Tạp chí Xây Dựng Đảng
- THƯ VIỆN SỐ HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
- Trang thông tin điện tử Hội đồng Lý luận Trung ương
Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương làm việc với Tỉnh ủy Hà Tĩnh
Chiều ngày 22.7.2022, thực hiện kế hoạch công tác tại Hà Tĩnh, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương cùng Đoàn công tác đã có buổi làm việc với Tỉnh ủy tỉnh Hà Tĩnh về tình hình, kết quả triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Kết luận Hội nghị Trung ương lần thứ tư (khóa XIII); công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và triển khai Quy định số 11-QĐ/TW của Ban Bí thư.
Phê phán luận điệu xuyên tạc về tính khoa học, tính cách mạng của chủ nghĩa duy vật lịch sử
Phê phán luận điệu xuyên tạc về tính khoa học, tính cách mạng của chủ nghĩa duy vật lịch sử
Sau sự kiện chủ nghĩa xã hội (CNXH) hiện thực ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ, có rất nhiều luận điệu xuyên tạc, bác bỏ nhiều vấn đề lý luận trong quan niệm duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin, như lý luận giai cấp và đấu tranh giai cấp, nhà nước và cách mạng xã hội... Những luận điệu này không có căn cứ khoa học, thiếu cơ sở thực tiễn nên cần phải phê phán, bác bỏ.
Nhận diện, đấu tranh hiệu quả với các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới
Nhận diện, đấu tranh hiệu quả với các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới
Những thắng lợi vĩ đại của cách mạng Việt Nam từ khi có Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo và sự trưởng thành, lớn mạnh không ngừng của Đảng, đặc biệt là “những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử” sau hơn 35 năm đổi mới đất nước là kết quả tổng hợp của nhiều yếu tố. Song yếu tố giữ vai trò quyết định hàng đầu là sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng với đường lối chính trị độc lập, tự chủ, luôn kiên định, lý tưởng mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, trung thành, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh để đề ra Cương lĩnh chính trị, đường lối cách mạng đúng đắn, phù hợp với nguyện vọng của nhân dân.
Đấu tranh chống luận điệu “Quân đội không cần thực hiện mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội”
Đấu tranh chống luận điệu “Quân đội không cần thực hiện mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội”
Các thế lực thù địch sử dụng chiến lược “diễn biến hòa bình” chống phá cách mạng Việt Nam, tiến hành nhiều thủ đoạn, nhiều hướng tấn công theo phương châm đánh “mềm, ngầm, sâu” trên các lĩnh vực của đời sống xã hội và tác động đến mọi đối tượng bằng con đường kích động “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” làm suy yếu nội bộ của chúng ta. Trong đó có âm mưu “phi chính trị hóa” quân đội với luận điểm kích động: “Quân đội không cần thực hiện mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội".
Phản bác quan điểm sai trái, xuyên tạc “Tư tưởng Hồ Chí Minh đối lập với chủ nghĩa Mác-Lênin”
Phản bác quan điểm sai trái, xuyên tạc “Tư tưởng Hồ Chí Minh đối lập với chủ nghĩa Mác-Lênin”
Từ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII (năm 1991), Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Đảng. Thực tiễn cách mạng Việt Nam từ khi Đảng ra đời minh chứng rằng, nhờ có chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh dẫn đường, cách mạng Việt Nam đã đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, giành lại độc lập dân tộc và đạt được những thành tựu quan trọng, có ý nghĩa lịch sử trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
Bình luận