Mô hình xuất bản ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và tự xuất bản - Gợi ý đối với hoạt động xuất bản Việt Nam

Mô hình ứng dụng công nghệ AI/robot trong hoạt động xuất bản

Với tốc độ phát triển như vũ bão của công nghệ số, độc giả trên thế giới cũng đang nhanh chóng bước vào một kỷ nguyên mới của xuất bản kỹ thuật số. Internet có khả năng cung cấp đầy đủ các công cụ tiện dụng và miễn phí để các tác giả có thể nhanh chóng tạo ra sách điện tử và đơn giản hóa các chuỗi giá trị xuất bản truyền thống, chuyển đổi từ mô hình gồm 5 thành tố (tác giả ←→ biên tập viên ←→ nhà xuất bản ←→ nhà phân phối ←→ người đọc) sang mô hình giản hóa với mối quan hệ chỉ giữa 2 thành tố là tác giả ←→ độc giả.

Ngành xuất bản Mỹ đang đã có những thay đổi mạnh mẽ, không chỉ dừng lại ở việc xuất bản các sản phẩm số mà còn đi đầu ứng dụng công nghệ AI (Artificial Intelligence - trí tuệ nhân tạo) vào các khâu của hoạt động xuất bản. Một mặt, các nhà xuất bản kỹ thuật số sẽ cung cấp các dịch vụ tri thức thông minh, tối ưu hóa và liên tục cải thiện việc cung cấp các sản phẩm và dịch vụ kỹ thuật số cho người tiêu dùng công nghệ AI. Mặt khác, các nhà xuất bản kỹ thuật số sẽ cải thiện hiệu quả, tích hợp và làm thông minh hơn nữa quy trình quản lý sản xuất của ngành xuất bản số do công nghệ AI thực hiện.

AI được áp dụng trong việc lựa chọn đề tài

Trong quy trình xuất bản truyền thống, việc lựa chọn đề tài đòi hỏi các biên tập viên, nhân viên tiếp thị và các đơn vị phát hành sách phải thực hiện khảo sát thị trường, sau đó xác định tên sách và dung lượng nội dung của cuốn sách, đồng thời tìm tác giả tương ứng cho cuốn sách dự kiến này. Tuy nhiên, có hai vấn đề quan trọng trong việc lựa chọn đề tài sách của xuất bản truyền thống: 1- Kiến thức và kinh nghiệm của người thực hiện khảo sát hạn chế sẽ không thể dự đoán chính xác xu hướng đọc của độc giả; 2- Khảo sát thị trường chỉ có thể phản ánh một phần tâm lý, chứ không thể mô tả hay dự đoán chính xác hành vi của độc giả.

Do đó, với sự phát triển của ngành xuất bản, trước nguồn thông tin rất lớn, việc sàng lọc, lựa chọn và lên kế hoạch chọn đề tài là một bài toán khó đối với những người làm công tác điều tra. Ứng dụng AI trong xuất bản số có thể giải quyết hiệu quả vấn đề chọn đề tài do chủ nghĩa kinh nghiệm của các nhà điều tra xã hội học gây ra, những sai số dẫn đến khảo sát thị trường không thể phản ánh chính xác hành vi của người đọc, vấn đề tiêu tốn chi phí, thời gian, nhân lực và vốn của nhà xuất bản trong giai đoạn lựa chọn chủ đề.

Việc ứng dụng AI trong lựa chọn chủ đề chủ yếu bao gồm 4 bước: 1- Tìm nạp và phân tích các sự kiện nóng trên internet, tần suất lan truyền các từ nóng và sức nóng dựa trên công nghệ khai thác dữ liệu và học thuật sâu; 2- Nắm vững đặc điểm sở thích đọc của người tiêu dùng trên cơ sở thu thập dữ liệu khổng lồ thông qua điều chỉnh thích ứng theo thời gian thực và dự đoán tương lai; 3- Tạo bản đồ tri thức tự động dựa trên việc phân tích nhu cầu của người tiêu dùng và hình thành sơ đồ lập kế hoạch lựa chọn chủ đề; 4- Xuất bản các nội dung phân tích như bản thảo, các bài báo và tranh đã gửi một cách tự động, thông minh và nhanh chóng, đồng thời sàng lọc các nội dung đáp ứng sở thích đọc của người tiêu dùng một cách chính xác với sự trợ giúp của “mạng nơ-ron nhân tạo” và xử lý đồng thời nhiều thao tác nghiệp vụ khác nhau.

Theo đó, các biên tập viên của nhà xuất bản sẽ nhận được sự trợ giúp đắc lực từ các phần mềm sử dụng công nghệ AI hoặc các robot thông minh. Khi các biên tập viên đã xác định được sở thích, xu hướng đọc của người tiêu dùng và gửi thông tin vào phần mềm tích hợp AI hoặc đến một robot thông minh, các phép toán sẽ được thực hiện một cách nhanh chóng, ngay lập tức đưa ra phương án mà các biên tập viên cần, phù hợp với nhu cầu của người tiêu dùng cũng như mục tiêu của tác giả.

AI (robot) được ứng dụng trong viết và chỉnh sửa

Năm 2017, PieroScaruffi, nhà tiên phong của AI đã chỉ ra rằng, AI và robot viết nằm trong 10 xu hướng truyền thông hàng đầu trong tương lai. Trên thực tế, dù những thay đổi do robot viết tạo ra có vẻ chưa rõ ràng, nhưng hoạt động viết bằng robot đã trở thành hiện thực ở ngành xuất bản số. Robot viết chỉ là một tên gọi để mọi người dễ hiểu hơn. Trong ngành xuất bản, họ thích gọi robot viết là hệ thống sáng tạo hỗ trợ thông minh.

Trong sáng tác văn học, viết bằng robot mặc dù đã có những bước phát triển nhưng về cơ bản vẫn còn trong trạng thái sơ khai. Với sự trợ giúp của công nghệ AI, có thể chuyển giọng nói thành văn bản ký tự trong thời gian thực, nhận dạng tốc ký và nhập liệu một cách chính xác, đồng thời robot sẽ học và nắm vững các quy tắc viết, các kỹ năng về văn học, khoa học, giảng dạy văn bản thông qua “mạng nơ-ron” và viết các sản phẩm nội dung một cách độc lập.

Mặc dù các công nghệ AI vẫn chưa viết được những cuốn sách bán chạy, nhưng một số người cho rằng, với sự đào tạo phù hợp, nó sẽ có khả năng phân tích các mục yêu thích hiện tại, dữ liệu tác giả và cho biết ai có thể viết cuốn tiếp theo. Khi trí tuệ nhân tạo tiến bộ, người kể chuyện có thể sử dụng công nghệ được thiết kế để hỗ trợ các cảm xúc của họ. Thông qua phân tích những thành công về mặt cốt truyện, AI có thể phân biệt đặc điểm câu chuyện, gợi ra loại phản ứng cảm xúc. Điều này không chỉ cho phép nhà xuất bản dự đoán phản ứng của khán giả đối với một câu chuyện mà còn cung cấp cho nhà xuất bản thông tin chi tiết về các yếu tố bổ sung - âm thanh, bối cảnh, mối quan hệ và hội thoại - có thể khuếch đại phản ứng mong muốn.

AI được sử dụng trong đánh giá chất lượng bản thảo

Khi số lượng bản thảo tăng lên đáng kể, quá trình biên tập bản thảo theo cách truyền thống sẽ gặp nhiều khó khăn, gây ra không ít thách thức đối với việc thẩm định, phân tích, đánh giá bản thảo của biên tập viên và nhà xuất bản. Việc phải xử lý bản thảo một cách nhanh chóng và chính xác đã trở thành một bài toán khó đối với các biên tập viên. Sự xuất hiện của công nghệ AI có thể giải quyết vấn đề này. Trong liên kết đánh giá sơ bộ, AI có thể giúp các biên tập viên biên tập bản thảo một cách nhanh chóng và chính xác. AI có thể giúp biên tập viên xác định nguồn của các câu trong bản thảo một cách nhanh chóng, sàng lọc thông tin chính một cách hiệu quả để xác định xem có đạo văn, giả mạo dữ liệu và các nghi vấn khác hay không, nhờ đó rút ngắn đáng kể thời gian biên tập.

Hiện tại, một số tập đoàn xuất bản hàng đầu của Mỹ đã ra mắt hệ thống đánh giá bản thảo có sự hỗ trợ của AI. Hệ thống đánh giá bản thảo được thông qua bởi Tập đoàn xuất bản Elsevier, đã giới thiệu phần mềm StatReviewer vào tháng 6-2018 để kiểm tra dữ liệu thống kê của các bản thảo và tính đầy đủ của các phương pháp thử nghiệm bằng cách sử dụng AI. Hiện nay, nhiều tập đoàn xuất bản khoa học và công nghệ trên thế giới cũng đã tiến hành kiểm tra việc đạo văn bằng công nghệ AI.

AI được áp dụng trong giai đoạn tiếp thị và phân phối xuất bản phẩm

Đối với giai đoạn tiếp thị, AI có thể giúp cải thiện độ chính xác của tiếp thị thông qua học tập, tính toán và phân tích, đồng thời cũng giúp tăng cường sự tương tác giữa độc giả và nhà xuất bản thông qua việc thiết lập cơ sở dữ liệu về độc giả. Trong xuất bản truyền thống, các nhà xuất bản nói chung sẽ thực hiện các hoạt động đặt mua sách, trưng bày sách, gặp gỡ tác giả, tham quan truyền thông, tiếp thị sách, quảng cáo giá... để tổ chức các hoạt động tiếp thị. Tuy nhiên, các nhà xuất bản không biết liệu những hoạt động này có thực sự thúc đẩy việc bán hàng, thực sự có khả năng thúc đẩy doanh số bán sách hoặc liên kết kinh doanh khác hay không.

Sự xuất hiện của AI giúp các nhà khảo sát có thể thu thập dữ liệu về đọc sách, dữ liệu đánh giá, dữ liệu bán hàng, dữ liệu truyền tải, thói quen đọc của độc giả để đưa ra chiến lược tiếp thị, đúc kết kinh nghiệm tiếp thị và đề ra giải pháp.

Một là, AI có thể giúp thu thập tất cả các loại thông tin trên các ấn phẩm và độc giả một cách rộng rãi, thiết lập một cơ sở dữ liệu khổng lồ về nhu cầu, đặc điểm và sở thích của độc giả, từ đó hỗ trợ các nhà xuất bản lập kế hoạch tiếp thị có mục tiêu hơn.

Hai là, dựa vào công nghệ AI, các nhà xuất bản có thể giao tiếp với độc giả hiệu quả hơn và nhận được phản hồi kịp thời. AI có thể được áp dụng để phân tích chi tiết đối tượng của các ấn phẩm, chẳng hạn như độ tuổi, sức mua và hành vi của độc giả được nhắm mục tiêu. Thông qua phân tích, có thể thu được nhu cầu chính xác của độc giả để xuất bản sách phù hợp với thị trường.

Ba là, AI có thể cung cấp nội dung xuất bản được cá nhân hóa thông qua các nền tảng xuất bản cụ thể theo sở thích đọc của từng độc giả, đồng thời theo dõi và cập nhật dữ liệu trong thời gian thực. AI có thể tính toán xác suất độc giả quan tâm đến nội dung nào và sau đó phân phối chính xác nội dung đã xuất bản đáp ứng nhu cầu của từng độc giả, từ đó khái quát hóa nhu cầu để đề xuất cho những người khác có nhu cầu giống hoặc tương tự.

Việc tương tác đồng thời với hàng nghìn khách hàng cá nhân là điều khó khăn đối với các nhóm dịch vụ khách hàng trong các doanh nghiệp nhỏ. Vì vậy ngày càng nhiều đơn vị đang chuyển sang chatbot như một cách thông minh hơn và rẻ hơn để giữ khách hàng tương tác khi họ xem website của họ, phổ biến là ở dạng trợ lý mua sắm. Các chương trình chatbot sử dụng giao diện câu hỏi và câu trả lời trực quan để cung cấp cho khách hàng trải nghiệm mua sắm được cá nhân hóa tương tự như đang ở trong một cửa hàng thực. Chatbot cũng có thể được lập trình với các câu trả lời cho các câu hỏi thường gặp và khả năng đưa ra các đề xuất sản phẩm cho khách hàng dựa trên phản hồi của họ. Đối với một nhà xuất bản, điều này giúp tăng khả năng tiếp cận với người đọc thông qua các chương trình tìm kiếm và bộ lọc phù hợp, cuối cùng đề xuất những cuốn sách tốt nhất cho từng người đọc.

Ưu điểm lớn nhất của việc ứng dụng AI trong công nghệ xuất bản là có thể nhanh chóng thu thập và phân loại thông tin cơ bản về sách, dữ liệu bán hàng, thông tin đánh giá và dữ liệu hành vi của người dùng trên thị trường hiện có, cũng như xây dựng hồ sơ các tác giả; từ đó, dự đoán chính xác nhu cầu của độc giả và cho phép xuất bản để đáp ứng chính xác nhất nhu cầu của người tiêu dùng. Mặc dù vậy, AI không phải là một “cây đũa thần”, nó chỉ là một công cụ có giá trị, đáng tin cậy trong tay những người sử dụng thành thạo.

Mô hình tự xuất bản

Trong những năm gần đây, sự phát triển của xuất bản trực tuyến đã tạo ra nhiều thay đổi quan trọng trên thị trường xuất bản của Mỹ, cũng như ở nhiều quốc gia khác. Các tổ chức truyền thông đã dần trở thành nhà sản xuất nội dung số lớn. Thông qua liên kết internet, các tác giả có thể nói chuyện trực tiếp với độc giả, nếu nội dung được độc giả chấp nhận, các tác giả cũng có thể thực hiện tự xuất bản và bán sách bằng công nghệ xuất bản kỹ thuật số gọi là POD, đồng thời, việc tự xuất bản đã giải phóng tất cả những người muốn xuất bản sách của họ khỏi những hoạt động của các nhà xuất bản truyền thống. Tuy vậy, việc tự xuất bản không có nghĩa là mọi người đều có thể trở thành tác giả nổi tiếng mặc dù việc xuất bản sách, viết và quảng cáo sách trên internet là rất hứa hẹn.

Các tác giả nói chung thường mất nhiều thời gian để tìm kiếm cơ hội xuất bản, chờ đợi phản hồi từ các nhà xuất bản. Không giống như cơ chế sàng lọc của xuất bản truyền thống, tự xuất bản có thể giúp các tác giả xuất hiện trên thị trường và thực hiện ước mơ trở thành tác giả của họ nhanh chóng với một khoản đầu tư nhỏ. Trong mô hình tự xuất bản, vai trò quan trọng nhất chính là tác giả. Phẩm chất cá nhân của tác giả tự xuất bản sẽ ảnh hưởng đến chiến lược kinh doanh của người đó. Những tác giả tích cực trong số đó không chỉ nắm trong tay toàn bộ công việc xuất bản, mà còn thiết lập mạng lưới quan hệ rộng lớn của riêng họ và bán các tác phẩm của họ cho thị trường thích hợp.

Để bán nội dung xuất bản và đấu tranh cho quyền xuất bản của mình, các tác giả tự xuất bản với động lực xuất bản rõ ràng, có phần giống một doanh nhân, họ phát triển chiến lược tiếp thị, tìm đối tác chiến lược phù hợp nhất thông qua nguồn thông tin, sau đó xuất bản nội dung của riêng họ và chuyển các tác phẩm của họ tới thị trường, thông qua cơ quan đại diện của tác giả, nhà xuất bản truyền thống hoặc tự xuất bản và thậm chí thông qua nền tảng xuất bản sách điện tử.

Quy trình và các liên kết cần thiết của tự xuất bản không khác với xuất bản truyền thống. Sự khác biệt duy nhất là ấn phẩm xuất bản sẽ không còn là của riêng một nhà xuất bản nào mà bất kỳ nhà xuất bản, nhà in, đơn vị phát hành hoặc cá nhân nào nếu có thể giúp tác giả hoàn thành hoạt động xuất bản và tiếp thị để có được lợi ích tốt nhất cũng đủ điều kiện đảm nhiệm vai trò xuất bản.

Tuy nhiên, trong mô hình tự xuất bản, có một số điểm khác biệt dẫn tới những thay đổi nhất định trong hoạt động của các bên tham gia hoạt động xuất bản.

Chất lượng nội dung là quan trọng nhất

Mặc dù không có quy định về mức ngưỡng tối thiểu trong hoạt động tự xuất bản, nhưng đối với một ấn phẩm muốn đạt được sự công nhận của thị trường, chất lượng nội dung vẫn là quan trọng nhất. Trong xuất bản truyền thống, tổ chức đại diện cho tác giả hoặc biên tập viên chịu trách nhiệm kiểm tra tác phẩm để bảo đảm tính chính xác của tác phẩm, trong khi để bảo đảm chất lượng của hoạt động tự xuất bản, ngoài các khuyến nghị của phía đại diện xuất bản, tất cả các tác vụ kiểm tra sẽ được trả lại cho chính tác giả.

Yêu cầu nhiều hơn, xuất bản nhanh hơn

Ở Mỹ, có nhiều người muốn xuất bản sách, nhưng thông thường tỷ lệ từ chối trung bình trên 90%. Trong khi tự xuất bản hiếm khi từ chối khách hàng và việc thực hiện nhanh có thể giúp tác giả rút ngắn thời gian đạt được mong muốn xuất bản tác phẩm của mình.

Chuỗi cung ứng hướng tới dịch vụ, với rủi ro thấp hơn

Tự xuất bản là chuỗi cung ứng hướng tới dịch vụ được thiết lập hoàn toàn dựa vào phía cầu, đối tượng bán hàng của nó thay đổi từ độc giả chuyển sang tác giả. Khi các tác giả tự trả các chi phí, nếu quy mô về kinh tế đủ lớn (đủ tác phẩm và khối lượng xuất bản), nhà xuất bản không cần xem xét lợi ích về thương mại và không cần phải chịu rủi ro, điều đó gần như là một hoạt động kinh doanh không bao giờ thua lỗ.

Lợi nhuận dành cho các tác giả cao hơn

Vì các tác giả tự trả chi phí, họ có thể kiểm soát tất cả về quyền xuất bản và có thể có tỷ lệ thu nhập từ bán hàng cao hơn so với các tác giả xuất bản theo cách truyền thống và đây là lý do chính khiến các tác giả thích tự xuất bản. Tăng trưởng của POD đã vượt qua truyền thống xuất bản thời gian qua.

Nhân rộng sự thành công

Nhiều tác giả sau khi tự xuất bản thành công sẽ thành lập doanh nghiệp trong lĩnh vực tự xuất bản, cung cấp kinh nghiệm và dịch vụ liên quan đến tự xuất bản, giúp các tác giả khác nhanh chóng học tập được những kinh nghiệm thành công. Do đó, mô hình chuỗi cung ứng tự xuất bản sẽ không chỉ dẫn đến hiện tượng sản xuất hàng loạt các ấn phẩm mà còn là sự ra đời của hàng loạt các nhà xuất bản trong tương lai.

Một vài gợi ý cho hoạt động xuất bản của Việt Nam trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0

Về xu hướng phát triển của hoạt động xuất bản

Cách mạng công nghiệp 4.0 tác động và đang mở ra cho hoạt động xuất bản của Việt Nam một số hướng dịch chuyển:

Thứ nhất, xu hướng lấy xuất bản điện tử làm nền tảng và xem đó là động lực thúc đẩy phát triển hoạt động xuất bản.

Xuất bản điện tử đang khẳng định được vai trò ngày càng quan trọng trong cơ cấu giá trị của ngành công nghiệp xuất bản thế giới. Tại Việt Nam, xu thế này cũng bắt đầu tác động mạnh mẽ, với sự xuất hiện song song hoặc độc lập của các cuốn sách, báo và tạp chí điện tử. Do đó, bên cạnh quy trình vốn có, các nhà xuất bản cần tiếp tục triển khai và mở rộng quy trình xuất bản đối với mảng xuất bản số, xuất bản điện tử. Điều này đòi hỏi mỗi nhà xuất bản cần một đội ngũ nhân sự có khả năng nắm bắt và triển khai được cả những nghiệp vụ xuất bản mới và cũ phù hợp với sự dịch chuyển này.

Thứ hai, cần ứng dụng công nghệ trong chọn lọc và xây dựng xuất bản phẩm.

Mạng không dây, lưu trữ điện tử, tự động hóa, robot, công nghệ số, công nghệ thông minh mang đến cho ngành xuất bản nhiều cánh cửa mới để tiếp cận nhiều hơn với thế giới của bạn đọc. Ứng dụng dữ liệu lớn (bigdata) tổng thể dựa trên trí tuệ nhân tạo - thương mại điện tử - công nghệ mới - sự kết nối từ internet, mạng xã hội,... có thể kết hợp lại, dựa vào đó để phân loại thành các tệp khách hàng khác nhau. Từ đó có thể xây dựng một quy trình xuất bản chọn lọc và hiệu quả dựa trên thị hiếu từng nhóm độc giả, tìm kiếm nhu cầu dựa vào hành vi của từng nhóm khách hàng để xây dựng sản phẩm, quảng cáo và bán sản phẩm tới chính họ.

Thứ ba, cần đa dạng hóa cách thức truyền đạt nội dung.

Với nền xuất bản trước đây, nội dung được truyền tải hầu hết dựa trên chữ viết và một số có sử dụng thêm hình ảnh minh họa. Nhưng ngày nay với sự phát triển của công nghệ, tác giả - người viết có thể đa dạng hơn các phương pháp thể hiện dựa trên nền tảng sách điện tử, như: âm thanh, màu sắc, hình ảnh động, hình ảnh 3D, hiệu ứng thị giác,... Để làm chủ tác phẩm, các tác giả không chỉ cần làm chủ câu chữ, mà cần làm chủ công nghệ, linh hoạt và đa dạng hơn trong các hình thức thể hiện, thậm chí có khả năng lập trình để đưa ra những tác phẩm đặc biệt, chạm và đánh thức nhu cầu đa dạng và ngày càng cao của bạn đọc.

Thứ tư, cần tăng cường ứng dụng công nghệ trong các hoạt động nghiệp vụ.

Tham gia vào mạng lưới thông tin toàn cầu, tiếp cận nguồn thông tin đa dạng, không bị hạn chế bởi không gian, thời gian, tốc độ và sự lan tỏa, biên tập viên có khả năng tổng hợp thông tin về cùng một chủ đề trên toàn thế giới, tăng thêm chất lượng và tốc độ kiểm định bản thảo, tránh tình trạng đạo văn, ăn cắp ý tưởng... Ứng dụng quy trình rút gọn trong in ấn. Thẩm định bản thảo trực tiếp trên máy tính dựa trên cơ sở sử dụng các loại sách tra cứu, từ điển trực tuyến; ứng dụng các phần mềm hỗ trợ dịch, biên tập, thiết kế, bán hàng. Hiểu và nắm bắt được công nghệ xuất bản mới.

Về đổi mới mô hình, loại hình và quy trình xuất bản

Có thể chỉ ra một số xu thế cơ bản như:

Một là, giản hóa quy trình xuất bản.

Quy trình xuất bản truyền thống bao gồm một chuỗi các quy trình nghiệp vụ mang tính hệ thống, có mối liên hệ chặt chẽ và ảnh hưởng, ràng buộc lẫn nhau, được thực hiện trong một khoảng thời gian tương đối dài. Sự phát triển của kỹ thuật truyền thông số đặt ra yêu cầu phải đổi mới mạnh mẽ tất cả các khâu trong quy trình xuất bản truyền thống, từ việc lên kế hoạch, lựa chọn đề tài, thẩm định bản thảo, biên tập, gia công kỹ, mỹ thuật, in ấn, phát hành cho tới tiếp nhận phản hồi của độc giả. Đặc biệt, xuất bản điện tử, xuất bản số cho phép tối giản hóa các khâu, như: chế bản, in ấn, phát hành; giúp một số khâu được thực hiện thuận lợi hơn, thu hẹp thời gian thực hiện như lựa chọn đề tài, gia công biên tập, thu thập thông tin theo chủ đề…

Hai là, kết hợp các loại hình xuất bản phẩm.

Ngày nay, việc chuyển tải nội dung thông tin, tri thức không chỉ được thể hiện bằng chữ viết mà cần phải được biểu đạt bằng những hình thức sống động, có chiều sâu hơn, tiện dụng hơn, như: hình ảnh, âm thanh, video, nhằm tác động đến các giác quan của con người. Điều này được hiện thực hóa bởi xuất bản điện tử với sự ra đời của những ấn phẩm có tính chất đa phương tiện. Trong xuất bản điện tử, phần lớn nội dung xuất bản hiện nay được thực hiện trên cơ sở số hóa các xuất bản phẩm truyền thống. Các nhà xuất bản truyền thống vẫn là chủ thể của xuất bản sách điện tử. Do vậy, xuất bản sách điện tử song hành cùng với sách giấy sẽ là xu hướng của hầu hết các nhà xuất bản. Tuy nhiên, sẽ có sự thay đổi khi bản online của xuất bản phẩm sẽ được xuất bản trước, sau đó mới đến sách giấy.

Ba là, chuyển đổi mô hình xuất bản.

Theo phương thức xuất bản truyền thống, các nhà xuất bản cung cấp cho độc giả/khách hàng của mình sản phẩm cụ thể là những xuất bản phẩm hữu hình. Nhưng với sự phát triển của truyền thông số, năng lực lưu trữ, phổ biến, truyền bá thông tin và cơ hội tiếp cận thông tin, tri thức trở nên dễ dàng hơn, đã khiến cho rất nhiều thông tin, tri thức trở thành tài nguyên sử dụng chung cho nhân loại. Việc tiếp nhận miễn phí nguồn tài nguyên tri thức trên mạng đã trở thành thói quen của một bộ phận không nhỏ độc giả. Điều đó trở thành thách thức lớn, khiến cho các nhà xuất bản phải có sự điều chỉnh, chuyển đổi mô hình xuất bản từ nhà cung cấp nội dung sang nhà cung cấp dịch vụ. Các nhà xuất bản cần căn cứ vào nhu cầu của độc giả để đưa ra các dịch vụ dành riêng cho họ và hướng tới phát huy vai trò định hướng, dẫn dắt độc giả.

Với xu hướng chuyển đổi vai trò từ nhà sản xuất nội dung sang vai trò là nhà cung cấp dịch vụ, có 3 mô hình hoạt động xuất bản được dự báo sẽ song hành tồn tại là: 1- Mô hình truyền thống tập trung vào in ấn, tác phẩm in; 2- Mô hình kết hợp giữa các phương tiện truyền thông cũ và mới, tạo và phân phối nội dung trên nhiều kênh khác nhau; 3- Mô hình tạo ra các dịch vụ nội dung hoàn toàn dựa trên nền tảng số và mạng lưới khách hàng.

Bốn là, thử nghiệm xây dựng mô hình nhà xuất bản hội tụ, liên minh giữa các nhà xuất bản hoặc giữa nhà xuất bản với các đơn vị cung cấp giải pháp kỹ thuật.

Nhà xuất bản hội tụ được hiểu là mô hình xuất bản hiện đại, có sự hội tụ về sở hữu, công nghệ, các loại hình sản phẩm xuất bản… dựa trên nền tảng số hóa và đa phương tiện, nhằm hiện đại hóa và tối ưu hóa hoạt động xuất bản. Bên cạnh đó, trước sự cạnh tranh của các phương tiện truyền thông xã hội, có thể hình thành liên minh giữa một số nhà xuất bản có quy mô vừa và nhỏ hoặc giữa nhà xuất bản truyền thống với các đơn vị xuất bản số, với các đơn vị cung cấp giải pháp kỹ thuật trong thực hiện xuất bản, các chiến dịch truyền thông, quảng bá các xuất bản phẩm./.