Phát huy sức mạnh to lớn của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội trong bối cảnh mới

Vai trò của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội

Lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và thực tiễn lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc ta đã khẳng định: Quần chúng nhân dân là chủ thể sáng tạo nên lịch sử, là lực lượng quyết định sự thành bại của cách mạng. Khi nói đến nhân dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân, “Lực lượng toàn dân là lực lượng vĩ đại hơn hết. Không ai chiến thắng được lực lượng đó”⁽¹⁾. Nhân dân có sức sáng tạo và sức mạnh vô địch: “Dễ mười lần không dân cũng chịu,/ Khó trăm lần dân liệu cũng xong”⁽²⁾.

Trong sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự, quần chúng nhân dân được xác định là nền tảng, là cội nguồn sức mạnh vô song, là nhân tố quyết định thắng lợi của cuộc đấu tranh với các thế lực thù địch, các loại tội phạm và vi phạm pháp luật. Chủ tịch Hồ Chí Minh - người sáng lập và rèn luyện lực lượng Công an nhân dân - khẳng định: “Giữ gìn trật tự, an ninh trước hết là việc của công an, bộ đội, cảnh sát”⁽³⁾, nhưng để đạt hiệu quả cao thì “Việc giữ gìn trật tự, an ninh càng phải dựa vào sáng kiến và lực lượng của nhân dân”⁽⁴⁾. Lực lượng công an có hạn, nên công tác bảo vệ an ninh, trật tự không thể thực hiện chỉ bằng nghiệp vụ chuyên môn đơn thuần, mà phải làm tốt công tác vận động quần chúng nhân dân, bởi “Khi nhân dân giúp đỡ ta nhiều thì thành công nhiều, giúp đỡ ta ít thì thành công ít, giúp đỡ ta hoàn toàn thì thắng lợi hoàn toàn”⁽⁵⁾.

Người dặn dò cán bộ, chiến sĩ công an khi thực hiện nhiệm vụ “Phải gần gũi nhân dân, dựa vào lực lượng của nhân dân, xa rời nhân dân thì tài tình mấy cũng không làm gì được. Nhân dân có hàng triệu tai mắt. Nếu công an biết dựa vào nhân dân, thì nhân dân sẽ là người giúp việc rất đắc lực của công an”⁽⁶⁾. Người cũng chỉ rõ trách nhiệm và nghĩa vụ của nhân dân: “Mọi người công dân, bất kỳ già trẻ gái trai, bất kỳ làm việc gì, đều có nhiệm vụ giúp chính quyền giữ gìn trật tự an ninh, vì trật tự, an ninh trực tiếp quan hệ đến lợi ích bản thân của mọi người”⁽⁷⁾.

Kế thừa tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong quá trình lãnh đạo công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, Đảng ta luôn quán triệt tư tưởng lấy dân làm gốc, khẳng định sự nghiệp cách mạng là của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; luôn đề cao vai trò, vị thế, sức mạnh của nhân dân, xác định nhân dân là chủ thể, động lực và mục tiêu của phát triển đất nước; quyền làm chủ của nhân dân được thực hiện theo phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”; vận động và phát huy vai trò của nhân dân là nhiệm vụ công tác trọng tâm có tính chiến lược của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc nói chung, bảo vệ an ninh, trật tự nói riêng và đã đề ra nhiều chủ trương, biện pháp lãnh đạo, tổ chức nhiều hình thức tập hợp nhân dân, phát huy vai trò to lớn của nhân dân tham gia bảo vệ an ninh, trật tự.

Ban Bí thư đã ban hành các văn bản: Chỉ thị số 09-CT/TW, ngày 1-12-2011, “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc trong tình hình mới”; Kết luận số 44-KL/TW, ngày 22-1-2019, “Về việc tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị số 09-CT/TW của Ban Bí thư khóa XI về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc trong tình hình mới”. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của chính quyền các cấp, sự hướng dẫn và vai trò nòng cốt của lực lượng công an, các tầng lớp nhân dân trong cả nước đã phát huy vai trò làm chủ và sức mạnh tiềm tàng, thực sự là “tai mắt”, là chỗ dựa tin cậy giúp lực lượng công an đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và hoạt động phá hoại của các thế lực thù địch và tội phạm, bảo vệ vững chắc an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội.

Gần 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, lực lượng công an luôn quán triệt, vận dụng đúng đắn, sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và chủ trương, đường lối của Đảng về phát huy vai trò và sức mạnh to lớn của quần chúng nhân dân. Dù trong hoàn cảnh chiến tranh hay trong thời kỳ hòa bình, hội nhập quốc tế, dưới sự lãnh đạo của Đảng, lực lượng công an luôn biết dựa vào nhân dân để công tác, chiến đấu và xây dựng lực lượng, có nhiều hình thức, biện pháp khơi dậy tiềm năng, sức mạnh, sáng kiến của nhân dân, vận động nhân dân tham gia tích cực, hiệu quả vào sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội.

Lịch sử xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của lực lượng công an luôn gắn liền với những hình thức tổ chức và tập hợp quần chúng nhân dân, khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, khả năng sáng tạo, ý thức và trách nhiệm của các tầng lớp nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự. Các phong trào “Ba không”, “Ngũ gia liên bảo”, “Thập gia liên bảo” trong thời kỳ chống thực dân Pháp, phong trào “Bảo vệ trị an”, “Bảo mật phòng gian” trong thời kỳ chống đế quốc Mỹ và hiện nay là phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” được ngành công an xác định là nội dung quan trọng của biện pháp vận động quần chúng, là biện pháp nghiệp vụ cơ bản để lực lượng công an tập hợp và phát huy sức mạnh của quần chúng nhân dân trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc tham gia bảo vệ an ninh, trật tự.

Những chiến công và thành tích của lực lượng công an từ khi thành lập đến nay luôn có sự giúp đỡ, ủng hộ to lớn của các ban, bộ, ngành, đoàn thể và đông đảo tầng lớp nhân dân; không có sự ủng hộ, giúp đỡ của các tầng lớp nhân dân, lực lượng công an không thể hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự.

Để phát huy vai trò to lớn của nhân dân, Bộ Công an đã tham mưu với Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 521/2005/QĐ-TTg, ngày 13-6-2005, theo đó lấy ngày 19 tháng 8 hằng năm (Ngày truyền thống của lực lượng Công an nhân dân) là “Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”. Điều này không chỉ nhằm biểu dương sức mạnh của toàn dân, tôn vinh vai trò to lớn của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự của Tổ quốc, mà còn thể hiện truyền thống đoàn kết, gắn bó giữa lực lượng công an với nhân dân. Phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” đã được thực hiện thường xuyên, liên tục, đồng bộ trên các mặt, phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ, đặc điểm từng vùng, miền, nhóm đối tượng, địa bàn, tầng lớp dân cư và tình hình thực tế của các đơn vị, địa phương; nhờ đó, vai trò và sức mạnh to lớn của nhân dân đã được tập hợp, phát huy tối đa.

Thông qua phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”, các mô hình tự quản phòng, chống tội phạm, giữ gìn an ninh, trật tự ở cơ sở phát triển mạnh mẽ. Các tầng lớp nhân dân đã tích cực tham gia báo tin, tố giác tội phạm, phòng, chống “diễn biến hòa bình”; phát hiện, hỗ trợ lực lượng công an đấu tranh với các loại tội phạm, tệ nạn xã hội; cảm hóa, giáo dục, giúp đỡ người lầm lỗi tại gia đình và cộng đồng dân cư; giữ gìn trật tự công cộng, trật tự, an toàn giao thông, phòng, chống cháy nổ...

Bên cạnh đó, nhân dân còn tích cực tham gia góp ý xây dựng lực lượng công an trong sạch, vững mạnh thông qua các hoạt động trưng cầu ý kiến, điều tra xã hội, diễn đàn “Công an lắng nghe ý kiến nhân dân”, việc cán bộ và nhân dân ở cơ sở đánh giá lực lượng công an về lễ tiết, tác phong, đạo đức, lối sống, thái độ phục vụ khi giải quyết thủ tục hành chính; về tinh thần trách nhiệm trong đấu tranh phòng, chống tội phạm. Nhờ sự góp ý của nhân dân, lực lượng công an đã chấn chỉnh, khắc phục hạn chế, khuyết điểm; đổi mới các mặt công tác, nêu cao tinh thần trách nhiệm với công việc theo phương châm Lúc dân cần, lúc dân khó có công an; qua đó, củng cố niềm tin của nhân dân và cấp ủy, chính quyền các cấp với lực lượng công an, góp phần xây dựng thế trận an ninh nhân dân, thế trận “lòng dân” vững chắc trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Một số giải pháp phát huy sức mạnh to lớn của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội

Bối cảnh tình hình mới tác động, ảnh hưởng đến việc phát huy sức mạnh của nhân dân.

Sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của chúng ta trong giai đoạn tới diễn ra trong bối cảnh, tình hình, cục diện của thế giới, khu vực có nhiều diễn biến tác động, ảnh hưởng gồm cả thuận lợi và khó khăn đan xen. Thế giới đã và đang vận động theo xu hướng từ đơn cực chuyển sang đa cực, đa trung tâm, vừa hợp tác, vừa cạnh tranh, trong đó mặt cạnh tranh đậm nét hơn, toàn diện, phức tạp và quyết liệt hơn, nổi lên là cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt và quyết liệt; chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga ở U-crai-na làm cho xu hướng hội nhập quốc tế bị chững lại, đã tác động rất tiêu cực đến kinh tế, chính trị, an ninh thế giới, trong đó có Việt Nam.

Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư tập trung vào công nghệ kỹ thuật số từ vài thập niên gần đây đã tác động sâu rộng, đưa tới những chuyển biến sâu sắc về mọi mặt của đời sống xã hội, trong đó có lĩnh vực quốc phòng - an ninh, bảo vệ Tổ quốc. Biển Đông là khu vực liên quan đến lợi ích của Việt Nam, đã và đang có nhiều diễn biến phức tạp, trong khi ASEAN và các quốc gia thành viên chưa có cơ chế để giải quyết.

Ở trong nước, bên cạnh những thành tựu to lớn về phát triển kinh tế, xã hội, đối ngoại, chúng ta vẫn phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Các thế lực thù địch và phản động tăng cường chống phá Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa; chúng đưa nhiều thông tin xấu, độc, thông tin sai sự thật gây hoang mang, dao động, gây nghi ngờ, chia rẽ trong nội bộ. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa được đẩy lùi triệt để; vấn đề “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” vẫn chưa được ngăn chặn hiệu quả...

Tình trạng cán bộ, đảng viên không gương mẫu, quan liêu, xa dân, không làm tròn bổn phận trước nhân dân, thậm chí có hành vi tham nhũng, tiêu cực, lãng phí còn xảy ra trên nhiều lĩnh vực, nhiều cấp, nhiều ngành làm suy giảm lòng tin của nhân dân. Đại dịch COVID-19 khiến cho tốc độ phát triển kinh tế của đất nước cũng như đời sống, việc làm của nhân dân bị ảnh hưởng nghiêm trọng; đến nay, vẫn tác động đến quá trình phục hồi và phát triển.

Đặc biệt, tệ nạn tham nhũng, lãng phí, hối lộ, lợi dụng chức vụ, quyền hạn để bòn rút của cải của Nhà nước và nhân dân trong đại dịch đã và đang gây ra những hậu quả hết sức nghiêm trọng, ảnh hưởng không nhỏ đến niềm tin của nhân dân với một bộ phận trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, đến các chính sách tốt đẹp và nhân văn của Đảng và Nhà nước ta.

Trong lực lượng công an, một số cán bộ, chiến sĩ, trong đó có cả những cán bộ lãnh đạo, chỉ huy, sĩ quan cao cấp thiếu tu dưỡng, rèn luyện, vi phạm đạo đức, lối sống, vi phạm pháp luật, kỷ luật, điều lệnh Công an nhân dân, đã tác động tiêu cực đến dư luận xã hội và niềm tin của nhân dân, ảnh hưởng xấu đến uy tín, danh dự và truyền thống của lực lượng công an. Đời sống của không ít cán bộ, chiến sĩ còn gặp nhiều khó khăn, trong khi đó, nhiệm vụ của lực lượng công an ngày càng nặng nề, nguy hiểm, phức tạp, chịu nhiều tác động bởi sự cám dỗ, mua chuộc của tội phạm.

Hiện nay, điều kiện kinh tế, xã hội, văn hóa và nhất là môi trường sống đã có những thay đổi vượt bậc, trình độ dân trí được nâng cao, nhân dân được tiếp cận với nhiều nguồn thông tin do sự mở rộng và phát triển của internet, nhất là mạng xã hội. Bên cạnh thông tin chính thống tích cực, thì thông tin xấu, độc, sai sự thật của các thế lực thù địch và phần tử cơ hội chính trị, thông tin nhảm nhí, không phù hợp với văn hóa truyền thống tốt đẹp, với văn minh tiến bộ đã và đang tác động làm cho không ít người dân, nhất là tầng lớp thanh niên, thiếu niên bị lôi kéo, mua chuộc, xúi giục; từ đó, có những hành vi xâm phạm an ninh quốc gia, gây mất trật tự, an toàn xã hội.

Một số tình hình nổi bật nêu trên đã, đang và sẽ tác động đến hiệu quả công tác dân vận của Đảng, ảnh hưởng không tốt tới việc xây dựng sự đồng thuận xã hội, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc; làm cản trở tới việc phát huy sức mạnh của nhân dân trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Do đó, yêu cầu đặt ra là cần có sự đổi mới tư duy và hành động, tăng cường xây dựng khối đại đoàn kết ở trong và ngoài nước; phát huy nội lực và năng lực sáng tạo của các tầng lớp nhân dân tham gia bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội.

Một số giải pháp phát huy sức mạnh to lớn của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội.

Một là, tiếp tục nâng cao nhận thức và hành động về vai trò, sức mạnh của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội. Sức mạnh tổng hợp để bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới được xác định là sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng, là sức mạnh từ sự kết hợp giữa các yếu tố con người, kinh tế, văn hóa, xã hội, đối ngoại; từ sự kết hợp giữa nội lực của dân tộc với sức mạnh của thời đại và hợp tác quốc tế ngày càng sâu rộng. Trong đó, vai trò của nhân dân, sức mạnh tinh thần và vật chất của nhân dân là nguồn sức mạnh nội sinh quan trọng nhất, có ý nghĩa quyết định với sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự.

Sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và của toàn dân, trong đó lực lượng công an làm nòng cốt, đòi hỏi tiếp tục huy động được sức mạnh tổng hợp trên cơ sở thực hiện đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy vai trò của cả hệ thống chính trị, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội; dựa vào nhân dân, lấy yên dân làm nền tảng, kết hợp chặt chẽ giữa thế trận an ninh nhân dân với thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận “lòng dân” vững chắc.

Cần tiếp tục quán triệt và thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng về huy động các nguồn lực phục vụ quốc phòng, an ninh, phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam, tinh thần đoàn kết, tự hào dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”; bảo đảm mọi đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước đều vì lợi ích của nhân dân, lấy hạnh phúc của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu.

Cấp ủy và chính quyền các cấp cần quan tâm chăm lo đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, tạo môi trường, điều kiện thuận lợi để nhân dân phát triển kinh tế. Đây là nền tảng quan trọng để yên dân, thu phục nhân tâm, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc; qua đó, phát huy được sức mạnh tinh thần, vật chất và tiềm năng của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự.