Ngày xưa nhà nho chống tham nhũng
Ngày xưa, các nhà nho là những người học hành cao, hiểu biết rộng. Với câu thơ, ngòi bút lông và ý chí bất khuất của người quân tử, nhà nho không những đã chống trả mãnh liệt mọi bất công của xã hội phong kiến, mà còn là những người lãnh đạo của các phong trào nông dân nổi dậy lúc bấy giờ.
Trước tiên chúng ta hãy nói đến cái chơi thâm thuý của Cao Bá Quát. Ông quê làng Phú Thị, huyện Gia Lâm. Thuở nhỏ lúc còn đi học trường làng, ông đã nổi tiếng là hay chữ. Trong làng ông, có thầy lý trưởng có tính tham nhũng, hay ăn bớt, ăn xén của công và ăn đút lót của dân. Thầy Lý được lệnh đắp hai con voi để đặt trước sân đình. Với số tiền quan trên trao cho, ai ai cũng tưởng hai con voi sẽ đẹp đẽ lắm. Đến xem thì mọi người mới ngã ngửa thấy con voi vô cùng xấu xí, nên bàn tán nhỏ to mãi về tài đắp voi của thầy Lý. Cao Bá Quát không thèm nói suông mà tặng cho thầy Lý một bài thơ dán trước đình làng:
Khen ai khéo khéo đắp đôi voi
Đủ cả đầu đuôi, đủ cả vòi
Chỉ có cái kia sao chẳng thấy
Hay là thầy Lý bớt đi rồi?
Thầy Lý ra xem, bụng cứ ấm ức, nhưng chẳng nói được gì.
Nguyễn Quý Tân tục gọi Nghè Tân, quê ở làng Thượng Cốc, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương, đỗ tiến sĩ dưới triều Thiệu Trị. Ông được bổ làm quan nhưng tính tình phóng khoáng nên ông từ quan, rồi đi ngao du đây đó.
Lúc còn làm quan thanh tra, ông thường cải trang đi điều tra tư cách, đạo đức và việc làm của các quan lại.
Một hôm, ông giả làm người thợ đóng cối xay lúa vào đóng cho nhà quan tổng đốc. Đóng từ sáng đến trưa mà chẳng thấy quan cho ăn uống gì. Đến chiều, ông lên công đường cũng chẳng thấy quan làm việc. Nghè Tân liền leo lên chiếc sập sụ giữa nhà đánh một giấc ngon lành.
Lính thấy thế mới vào trình quan. Quan cho gọi ông vào quở mắng và định đánh đòn. Ông kêu là mình học trò nghèo nên phải đi đóng cối xay để kiếm ăn. Nghe vậy quan liền chỉ lên bức tranh vẽ một con quạ và 100 con chim sẻ treo ở tường bảo phải vịnh một bài thơ. Ông xin giấy viết liền hai câu thơ:
Nhất chích, nhất chích, hữu nhất chích
Tứ, ngũ, lục, thất, bát, cửu chích…
Quan nhìn vào chưa rõ ý thế nào. Sau đó Nghè Tân viết tiếp:
Hà ô chi thiểu, điểu chi đa?
Thực tận dân gian thiên vạn thạch!
Nghĩa là:
Một sẻ, một sẻ lại một sẻ
Bốn, năm, sáu, bẩy, tám, chín sẻ
Quạ sao lại ít, sẻ sao nhiều?
Ăn sạch của dân muôn vạn hộc!
Quan Tổng đốc nghĩ thầm: “Không khéo nó muốn chơi xỏ mình là kẻ ăn hại chăng?” Quan lớn liền hỏi:
+ Chữ anh đẹp, văn anh hay, vậy đã đi thi khoá nào chưa?
- Có, đã thi đậu rồi!
+ Đậu gì?
- Tiến sĩ.
Quan giật mình liền hỏi lại:
+ Đậu gì nào?
- Tiến sĩ.
Sau đó, Nghè Tân nói rõ chức vụ và nhiệm vụ của mình. Quan Tổng đốc vội tụt xuống khỏi ghế, vái lấy vái để xin lỗi.
Huyện Thanh Liêm tỉnh Hà Nam là quê của Nguyễn Khuyến. Tên quan huyện ở đây ăn hối lộ và tham nhũng khét tiếng thế mà tự vỗ ngực ta đây là “thanh liêm”. Một lần hắn mở cuộc thi thơ lấy đầu đề là “Bồ tiên thi”. Bồ tiên là roi bằng cỏ bồ, nghĩa là roi đánh không đau. ý nói sự cai trị của hắn là nhân đức. Lợi dụng lối chơi chữ, Nguyễn Khuyến làm bài thơ xỏ quan huyện trong đó có câu:
Bồ chứa miện dân chừng bật cạp
Tiên là ý chủ muốn nhiều xu!
Và
Từ vàng sao chẳng luôn từ bạc
Không khéo mà roi nó phết cho.
(Bồ tiên thi)
Hay đả kích tên đốc học Hà Nam chuyên ăn hối lộ học trò, Nguyễn Khuyến chửi một cách khinh bỉ:
… Ai rằng ông dại với ông điên
Ông đại sao ông biết lấy tiền
Chỉ cốt túi mình cho nặng chắc
Trăm năm mặc kệ tiếng chê khen
(Tặng Đốc học Hà Nam)
Còn Tú Xương nhà thơ của “Dòng sông Vị” lại tỏ ra quyết liệt hơn:
Tri phủ Xuân Trường được mấy niên?
Nhờ trời hạt ấy cũng bình yên
Chữ “y” chữ “chiếu” không phê đến
Ông chỉ quen phê một chữ “tiền”!
Cũng ở miền Bắc ngày trước, có câu ca dao:
Thứ nhất là rắn mang hoa
Thứ nhì Từ Đạm, thứ ba Tán Bình
Từ Đạm đứng thứ nhì, là tên quan tham nhũng nổi tiếng, lúc nào cũng tìm cơ hội để đục khoét dân lành. Vì xuất thân từ hàng tiến sĩ, nên họ Từ cũng khoái chuyện văn chương, thơ phú. Từ thường dạo chơi ở núi Dục Thuý và nước non tỉnh Ninh Bình, làm nhiều thơ khắc trên mặt đá, vậy mà chẳng ai thèm nhắc đến tên hắn. Tức quá hắn ra lệnh cho khắc hai bàn chân của hắn vào đá để “lưu danh”. Nhưng chân vừa khắc xong thì sáng sớm hôm sau thấy bốn câu thơ đề bên cạnh:
Năm ngoái thấy quan đục bốn vần
Năm nay quan lại đục hai chân
Khen cho đá cũng gan lỳ thật
Chịu được cho quan đục mấy lần
Bài thơ này có người cho là của Tản Đà, có người thì bảo là cụ Giáo Khôm – một nhân sĩ ở Ninh Bình. Chẳng hiểu sai đúng thế nào?
Bài thơ trên hay ở chỗ, chữ “đục” có hai nghĩa: vừa là đục đá cũng là vừa chửi Từ Đạm đục khoét dân. Đá có thể để cho quan đục mấy lần, nhưng dân bị đục hoài thì làm sao mà chịu cho nổi.
Chúng ta thấy nhà nho hiền lành mà sâu sắc, nhả ngọc phun châu cũng tài mà lời lẽ chửi bọn quan lại tham ô còn sâu sắc hơn dao./.
Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Báo chí và Tuyên truyền tháng 1,2 năm 2006
Bài liên quan
- Thông điệp về “khát vọng hoà bình” trong tranh cổ động Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ
- Chuyện tặng sách của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cho Thư viện Karl Marx
- Tấm gương bình dị trong một nhân cách lớn
- Người chụp cả vạn bức ảnh đẹp về Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng
- Các yếu tố tác động đến sự hình thành dư luận xã hội
Xem nhiều
- 1 Mạch Nguồn số 56: Dấu ấn về mùa thu lịch sử
- 2 Thông điệp về “khát vọng hoà bình” trong tranh cổ động Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ
- 3 10 thành tựu nổi bật của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh trong 10 năm (2014 – 2024)
- 4 Phản ứng của Trung Quốc đối với chính sách hành động hướng đông của Ấn Độ
- 5 Chuẩn cơ sở giáo dục đại học của Học viện Báo chí và Tuyên truyền: Đánh giá và giải pháp, kiến nghị
- 6 Quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới qua báo điện tử VietnamPlus
Liên kết
- Báo điện tử đảng cộng sản việt nam
- Báo nhân dân
- Báo Quân đội nhân dân
- Cổng thông tin điện tử Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Cổng thông tin điện tử Học viện Chính trị quốc gia hồ chí minh
- Tạp chí Cộng sản
- Tạp chí Giáo dục lý luận
- Tạp chí Giáo dục và Xã hội
- Tạp chí Khoa học xã hội và Nhân văn
- Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam
- Tạp chí Lý luận chính trị
- Tạp chí Nghiên cứu con người
- TẠP CHÍ Nghiên cứu dân tộc
- Tạp chí Người làm báo
- Tạp chí Nội chính
- Tạp chí Quản lý Nhà nước
- Tạp chí Tổ chức Nhà nước
- Tạp chí Tuyên giáo
- Tạp chí Xây Dựng Đảng
- Thư viện số Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Trang thông tin điện tử Hội đồng Lý luận Trung ương
Quyết tâm gìn giữ, vun đắp quan hệ Việt Nam - Lào mãi mãi xanh tươi, liên tục phát triển
Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm và Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Thoong-lun Xỉ-xu-lít khẳng định quan hệ Việt Nam - Lào là tài sản chung vô giá của hai dân tộc, là tất yếu khách quan và là nguồn sức mạnh to lớn nhất của hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước, cần tiếp tục phát huy, giữ gìn và truyền tiếp cho các thế hệ mai sau.
Thông điệp về “khát vọng hoà bình” trong tranh cổ động Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ
Thông điệp về “khát vọng hoà bình” trong tranh cổ động Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ
Xuất hiện ở Việt Nam từ những năm 40 của thế kỷ 20, tranh cổ động gắn liền với lịch sử cách mạng Việt Nam và trở thành một phần quan trọng trong đời sống văn hoá tinh thần của nhân dân Việt Nam. Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, tranh cổ động trở thành thứ vũ khí tinh thần mạnh mẽ trong hành trình giành độc lập dân tộc. Tuy nhiên, tranh cổ động không chỉ mang trong mình sứ mệnh tuyên truyền vận động, cổ vũ, tinh thần chiến đấu, thúc giục mọi người tham gia chiến đấu, mà còn mang trong đó những giá trị thẩm mỹ và giá trị nghệ thuật cùng những thông điệp về khát vọng hoà bình. Bài viết này tập trung tìm hiểu về thông điệp “khát vọng hoà bình” trong tranh cổ động Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ (từ năm 1954 - 1975).
Chuyện tặng sách của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cho Thư viện Karl Marx
Chuyện tặng sách của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cho Thư viện Karl Marx
Đầu năm 2022, Hội đồng Lý luận Trung ương phối hợp với Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật cho ra mắt công chúng cuốn sách “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Là cán bộ trường Đảng, chúng tôi may mắn sớm được nhận cuốn sách để làm tài liệu nghiên cứu, giảng dạy lý luận chính trị, báo chí - truyền thông. Đặc biệt, chúng tôi đã mang cuốn sách đó làm quà tặng Thư viện Karl Marx ở thủ đô London, Vương quốc Anh.
Tấm gương bình dị trong một nhân cách lớn
Tấm gương bình dị trong một nhân cách lớn
Khi Bộ Chính trị thông báo về tình hình sức khỏe của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Nhân dân cả nước và bè bạn quốc tế lo lắng, cầu mong sức khỏe của Tổng Bí thư sẽ hồi phục. Nhưng phép màu nhiệm đã không đến... 13 giờ 38 phút ngày 19 tháng 7 năm 2024, trái tim người con ưu tú của đất nước, Nhân dân Việt Nam đã ngừng đập…
Người chụp cả vạn bức ảnh đẹp về Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng
Người chụp cả vạn bức ảnh đẹp về Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng
Tôi biết nhà báo Lê Trí Dũng từ năm 1992. Khi đó, anh đang là sinh viên lớp đại học báo chí Khóa 10 (1992-1995), Khoa Báo chí, trường Đại học Tuyên giáo (nay là Học viện Báo chí và Tuyên truyền). Lúc này, các lớp đại học báo chí có hai đối tượng học chung, đó là cán bộ đang làm việc ở các cơ quan báo chí và học sinh mới tốt nghiệp trung học phổ thông.
Bình luận