Vai trò tiên phong và trách nhiệm xã hội của báo chí
Bài 3: Đề cao vai trò nêu gương của người làm báo
Bài 1: Xây dựng văn hóa báo chí trước yêu cầu của thời đại
Bài 2: Xung kích trong đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực
![71111-3285](http://media.lyluanchinhtrivatruyenthong.vn//uploads/news/2023/08/09/169155349671111-3285.jpg)
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: "Báo chí của ta thì cần phải phục vụ nhân dân lao động, phục vụ chủ nghĩa xã hội, phục vụ cho đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà, cho hoà bình thế giới", "Báo chí ta không phải để cho một số ít người xem, mà để phục vụ nhân dân, để tuyên truyền giải thích đường lối, chính sách của Ðảng và Chính phủ, cho nên phải có tính chất quần chúng và tinh thần chiến đấu". Ðể hoàn thành nhiệm vụ vẻ vang, người làm báo và cơ quan báo chí phải luôn "cố gắng trau dồi tư tưởng, nghiệp vụ và văn hóa"; "nắm vững chủ trương, chính sách của Ðảng và Chính phủ; đi sâu vào thực tế, đi sâu vào quần chúng lao động". Ðây chính là "kim chỉ nam" cho các cơ quan báo chí và những người làm báo. Trong bối cảnh hiện nay người làm báo cần làm tốt hơn nữa vai trò nêu gương, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn thử thách.
Trước hết, người làm báo phải dám dũng cảm bảo vệ cái đúng, đấu tranh với cái sai. Nghĩa vụ đầu tiên của nhà báo theo quy định tại Ðiều 25 Luật Báo chí là: "Thông tin trung thực về tình hình đất nước và thế giới phù hợp với lợi ích của đất nước và của Nhân dân; phản ánh ý kiến, nguyện vọng chính đáng của Nhân dân". Như vậy, cá nhân mỗi nhà báo, mỗi cơ quan báo chí cũng như cả nền báo chí đều phải có nhiệm vụ, nghĩa vụ "thông tin trung thực". Từ đây có thể thấy thông tin trung thực cũng đồng nghĩa với việc bảo vệ cái đúng, lên án cái sai, phản ánh khách quan, chính xác, đúng đắn những sự kiện, hiện tượng đã, đang và sẽ diễn ra.
Từ các vụ việc tham nhũng nổi cộm bị đưa ra xét xử thời gian qua cho thấy một số đơn vị, địa phương, bộ, ngành đã để xảy ra tình trạng "dĩ hòa vi quý", "mũ ni che tai", vô cảm trước cái đúng, thờ ơ trước tiêu cực, sai phạm, dẫn đến tình trạng cán bộ, đảng viên giữ chức vụ lãnh đạo, nhất là những người đứng đầu lộng hành, quan liêu, hách dịch, "tự tung tự tác", kéo bè kết cánh, tư lợi cá nhân, hình thành lợi ích nhóm; những người dám góp ý thẳng thắn, vì lợi ích chung bị trù dập. Nghị quyết Trung ương 4, khóa XI "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Ðảng" thẳng thắn chỉ ra rằng: "một số nơi có tình trạng những việc làm đúng, gương người tốt không được đề cao, bảo vệ; những sai sót, vi phạm không được phê phán, xử lý nghiêm minh".
Tại Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII "Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Ðảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ", Ðảng ta chỉ rõ một trong 9 biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị của một bộ phận cán bộ, đảng viên là: "thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh". Nghị quyết Trung ương 4 khóa XIII tiếp tục nhấn mạnh sự nguy hiểm của biểu hiện phai nhạt lý tưởng cách mạng, không kiên định con đường xã hội chủ nghĩa, mơ hồ, dao động, thiếu niềm tin; nói trái, làm trái quan điểm, đường lối của Ðảng; sa sút về ý chí chiến đấu, thấy đúng không dám bảo vệ, thấy sai không dám đấu tranh.
Thực trạng chung trong Ðảng là như vậy, và cả ở hoạt động của lĩnh vực báo chí cũng có những biểu hiện tương tự. Có lúc, có nơi, một số người làm báo và cơ quan báo chí thấy đúng nhưng không dám bảo vệ, thấy sai không dám đấu tranh. Những biểu hiện cụ thể khá phổ biến có thể kể đến là:
Thứ nhất, vì "sức ép" từ những cá nhân nào đó có chức quyền, địa vị trong xã hội mà chủ đích bỏ qua, không dám dũng cảm lên tiếng bảo vệ cái đúng, đấu tranh với cái sai. Cái đúng, cái sai ở đây đều có thể là một cá nhân, một sự việc cụ thể; thậm chí có thể là cả tập thể lãnh đạo, hoặc rất nhiều sự việc kéo dài.
Thứ hai, vì những lợi ích cá nhân, nhóm nhỏ mà cố tình "nhắm mắt làm ngơ", lờ đi những việc bất bình diễn ra dù biết rõ đó là sai phạm. Cũng vì lợi ích riêng mà không lên tiếng bảo vệ những điều đúng đắn, những người làm việc đúng đắn nhưng bị nhìn nhận, đánh giá sai lệch, thậm chí những người tốt, việc tốt bị phê phán, trù dập, chèn ép.
Thứ ba, vì quen biết, cả nể mà không phản ánh sự thật khách quan, không phơi bày những khuất tất, bất cập có thể dẫn đến tham ô, lãng phí, tiêu cực.
Một khi người làm báo không dám bày tỏ ý kiến, dũng cảm bảo vệ cái đúng, đấu tranh với cái sai, vì lợi ích về cá nhân mà quên đi chức năng, nhiệm vụ, nghĩa vụ của mình, họ có thể gây ra những mối nguy hại cho cơ quan, đơn vị cũng như sự phát triển lành mạnh của xã hội, làm xói mòn niềm tin, thậm chí gây bất bình trong công chúng đối với cơ quan báo chí.
Quy định số 08-QÐi/TW, ngày 25/10/2018, của Ban Chấp hành Trung ương Ðảng khóa XII về "trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương" phải gương mẫu đi đầu thực hiện: "Nghiêm túc thực hành tự phê bình và phê bình; thấy đúng phải cương quyết bảo vệ, thấy sai phải quyết liệt đấu tranh; không tranh công đổ lỗi". Như vậy, Ðảng ta xác định phải cương quyết, quyết liệt chống lại tình trạng không dám bảo vệ cái đúng, đấu tranh với cái sai, trong đó báo chí phải phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu.
Bên cạnh đó, người làm báo phải dám đương đầu với khó khăn, gian khổ, sẵn sàng dấn thân, đi đến tận cùng sự thật, sâu sát với cơ sở. Thực tiễn đã cho thấy trong quá trình tác nghiệp, nhiều nhà báo không nề hà, quản ngại thời gian, đường sá xa xôi hiểm trở, những hiểm nguy rình rập,… luôn sẵn sàng nhận nhiệm vụ bất kể thời gian nào, ngày cũng như đêm, mưa bão hay bất kỳ thảm họa thiên tai nào, thậm chí dưới làn đạn bom, khói súng trong các cuộc chiến tranh ở nước ngoài. Chính vì vậy, họ đã có được những tác phẩm báo chí phản ánh kịp thời, chân thực từ trung tâm sự kiện, hiện tượng, với những nhân vật khai thác ngay tại "điểm nóng", những chi tiết, hình ảnh, câu chuyện sâu sắc, nhân văn, xúc động, thuyết phục, thu hút sự chú ý của đông đảo công chúng.
Tuy nhiên, sự phát triển bùng nổ của mạng xã hội giúp việc kiếm tìm thông tin dễ dàng hơn, song áp lực chạy đua thông tin gay gắt đã khiến không ít nhà báo, thậm chí là cơ quan báo chí xem nhẹ việc đi sâu bám sát đời sống, từ đây nảy sinh tâm lý ngại đối diện với khó khăn, vất vả, "an phận thủ thường". Các đòi hỏi nghiệp vụ cơ bản của một nhà báo như đi, nghe, nhìn, phỏng vấn, hay việc đầu tư công sức, tiền của, trí tuệ cho các sản phẩm báo chí đôi lúc đã bị xem nhẹ. Một bộ phận người làm báo không dám dấn thân trong công việc, bằng lòng với việc trở thành những "phóng viên salon" chuyên ngồi phòng điều hòa và khai thác tin tức từ mạng xã hội hoặc các bản báo cáo.
Ðể thích ứng và phát triển trong bối cảnh truyền thông mạng xã hội chiếm nhiều ưu thế, báo chí chính thống buộc phải có những sự thay đổi mạnh mẽ để đáp ứng tốt hơn đòi hỏi của thời đại. Trên hành trình đầy gian nan, thử thách ấy, những khó khăn, gian khổ, vướng mắc mà cơ quan báo chí, nhà báo phải đối diện, giải quyết trên nhiều phương diện khác nhau là không ít, từ phát hiện đề tài, khai thác, thu thập thông tin, hình thành tác phẩm báo chí đến những chuyện "bếp núc" nghề nghiệp, đời sống, nhất là vấn đề kinh tế báo chí… Khi phải đối diện với thực tế này, một số người làm báo đã chỉ vì mưu cầu lợi ích cá nhân, đã có lựa chọn sai lầm, chệch hướng và phải trả giá. Ðây là những bài học rất đau xót để mỗi người làm báo không ngừng tự cảnh tỉnh bản thân, từ đó xác định con đường đúng đắn cho mình.
Cao hơn cả nhà báo phải hết lòng phụng sự Tổ quốc và nhân dân, bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc. Nội dung đầu tiên trong 10 điều quy định về đạo đức nghề nghiệp người làm báo Việt Nam do Hội Nhà báo Việt Nam ban hành năm 2015 xác định rõ: "Trung thành với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN dưới sự lãnh đạo của Ðảng Cộng sản Việt Nam; vì lợi ích của đất nước, vì hạnh phúc của nhân dân; góp phần nâng cao uy tín, vị thế Việt Nam trên trường quốc tế".
Ðây là sứ mệnh và cũng là niềm tự hào của những người làm báo, những "chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng-văn hóa", đóng góp vào sự nghiệp cách mạng của Ðảng. Ý thức đầy đủ về điều này, các cơ quan báo chí cần chú trọng đẩy mạnh công tác xây dựng Ðảng giáo dục tư tưởng, đạo đức nghề nghiệp, bồi dưỡng lý luận chính trị, nâng cao bản lĩnh và tính chiến đấu cho người làm báo, bảo đảm vừa hồng, vừa chuyên. Những biểu hiện suy thoái về nhận thức, tư tưởng, đạo đức nghề nghiệp trong đội ngũ những người làm báo cần được nhận diện để có biện pháp cảnh báo, ngăn chặn kịp thời; kiên quyết cho ra khỏi đội ngũ những nhà báo suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, quan liêu, tham nhũng, lãng phí, vi phạm Luật báo chí, Quy định đạo đức nhà báo.
Dám dũng cảm bảo vệ cái đúng, đấu tranh với cái sai; dám đương đầu với khó khăn, gian khổ, kiên trung bảo vệ lẽ phải, chính nghĩa, kiên định mục tiêu lý tưởng cách mạng, hết lòng cống hiến vì sự nghiệp chung, vì lợi ích quốc gia-dân tộc, phát huy tinh thần tiên phong, gương mẫu là phẩm chất cần có với những người "viết sử thời đại". Yêu cầu này càng trở nên cần thiết và cấp bách trong giai đoạn hiện nay. Với sự phát triển ngày càng đông đảo đội ngũ những người làm báo "vừa hồng vừa chuyên", chúng ta có quyền hy vọng và tin tưởng về một nền báo chí cách mạng Việt Nam giàu tính chiến đấu, nhân văn, chuyên nghiệp và hiện đại, đóng góp tích cực vào công cuộc bảo vệ, xây dựng, phát triển đất nước phồn thịnh, văn minh, bền vững./.
Nguồn: Bài đăng trên báo Nhân Dân điện tử ngày 27/06/2023
Bài liên quan
- Báo chí Việt Nam trước yêu cầu, nhiệm vụ và thử thách mới
- Xu hướng cập nhật thông tin chính trị, xã hội của đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo, báo chí, truyền thông
- Nhu cầu bồi dưỡng truyền thông chính sách của đội ngũ phóng viên hiện nay
- Mấy vấn đề về định hướng phát triển báo chí kiến tạo
- Mạng xã hội và báo chí: cuộc chia ly đã được báo trước
Xem nhiều
-
1
Báo chí Việt Nam trước yêu cầu, nhiệm vụ và thử thách mới
-
2
Vinh danh 122 tác phẩm xuất sắc nhất tại Lễ trao Giải Báo chí Quốc gia lần thứ 18 năm 2023
-
3
Mạch Nguồn số 53: TỔNG BÍ THƯ NGUYỄN PHÚ TRỌNG CẢ CUỘC ĐỜI VÌ NƯỚC, VÌ DÂN
-
4
Viết cho ai, một nội dung cơ bản trong tư tưởng báo chí Hồ Chí Minh
-
5
Mạch Nguồn số 50: GIA ĐÌNH HẠNH PHÚC - GIÁ TRỊ CỦA YÊU THƯƠNG
-
6
Mạch Nguồn số 51: ỨNG DỤNG TRÍ TUỆ NHÂN TẠO AI TRONG BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM
Liên kết
- Báo điện tử đảng cộng sản việt nam
- Báo nhân dân
- Báo Quân đội nhân dân
- Cổng thông tin điện tử Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Cổng thông tin điện tử Học viện Chính trị quốc gia hồ chí minh
- Tạp chí Cộng sản
- Tạp chí Giáo dục lý luận
- Tạp chí Giáo dục và Xã hội
- Tạp chí Khoa học xã hội và Nhân văn
- Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam
- Tạp chí Lý luận chính trị
- Tạp chí Nghiên cứu con người
- TẠP CHÍ Nghiên cứu dân tộc
- Tạp chí Người làm báo
- Tạp chí Nội chính
- Tạp chí Quản lý Nhà nước
- Tạp chí Tổ chức Nhà nước
- Tạp chí Tuyên giáo
- Tạp chí Xây Dựng Đảng
- Thư viện số Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Trang thông tin điện tử Hội đồng Lý luận Trung ương
Mạch Nguồn số 50: GIA ĐÌNH HẠNH PHÚC - GIÁ TRỊ CỦA YÊU THƯƠNG
Chủ đề của ngày Gia đình Việt Nam năm 2024 là “Gia đình hạnh phúc - Quốc gia thịnh vượng”, mang tới thông điệp cho mỗi gia đình hạnh phúc góp phần tạo nên sự phát triển bền vững của quốc gia. Ban Biên tập trân trọng giới thiệu Mạch Nguồn số 50 “Gia đình hạnh phúc - giá trị của yêu thương” với những tâm sự và chia sẻ từ nhiều góc độ, bối cảnh khác nhau về giá trị thiêng liêng của gia đình nhân dịp đặc biệt này!
Báo chí Việt Nam trước yêu cầu, nhiệm vụ và thử thách mới
Báo chí Việt Nam trước yêu cầu, nhiệm vụ và thử thách mới
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, thực hiện lời dạy của Bác Hồ muôn vàn kính yêu, 99 năm qua, báo chí cách mạng Việt Nam đã nỗ lực phấn đấu, thể hiện rõ vai trò, sứ mệnh của mình trước vận mệnh của đất nước.
Xu hướng cập nhật thông tin chính trị, xã hội của đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo, báo chí, truyền thông
Xu hướng cập nhật thông tin chính trị, xã hội của đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo, báo chí, truyền thông
Bài viết tìm hiểu thực trạng cập nhật thông tin chính trị, xã hội của đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo, báo chí truyền thông trên các kênh thông tin truyền thông đại chúng (TTĐC) truyền thống và mạng xã hội (MXH). Kết quả phân tích cho thấy mức độ thường xuyên cập nhật thông tin trên MXH phổ biến hơn so với các kênh TTĐC. Đội ngũ cán bộ cũng có xu hướng cập nhật và sử dụng hiệu quả thông tin chuyên sâu về chính trị trên MXH, đặc biệt, thông tin về đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước Việt Nam, thông tin về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, bài viết nêu một số giải pháp nâng cao hiệu quả cập nhật và tuyên truyền các thông tin chính trị, xã hội trên các kênh, phương tiện TTĐC và MXH của đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo, báo chí, truyền thông.
Nhu cầu bồi dưỡng truyền thông chính sách của đội ngũ phóng viên hiện nay
Nhu cầu bồi dưỡng truyền thông chính sách của đội ngũ phóng viên hiện nay
Truyền thông chính sách là nhiệm vụ chính trị quan trọng của các cơ quan báo chí - truyền thông nói chung và của đội ngũ phóng viên nói riêng. Việc truyền thông chính sách hiệu quả hay thất bại đều bắt đầu từ năng lực của lực lượng tham gia truyền thông chính sách. Trong khi đó, công tác đào tạo, bồi dưỡng năng lực truyền thông chính sách còn chưa được quan tâm đúng mức. Chỉ khi hiểu được nhu cầu bồi dưỡng truyền thông chính sách của đội ngũ phóng viên, các cơ sở đào tạo báo chí - truyền thông mới có thể xây dựng chương trình bồi dưỡng hợp lý, thiết thực và hiệu quả.
Mấy vấn đề về định hướng phát triển báo chí kiến tạo
Mấy vấn đề về định hướng phát triển báo chí kiến tạo
Ngày 25/12/2022, Tạp chí Thông tin và Truyền thông (Bộ Thông tin và Truyền thông) đã tổ chức Hội thảo khoa học - thực tiễn về Báo chí kiến tạo; và từ đây, một số gợi mở đã được xới xáo, giúp định hướng nhận thức, thái độ và hành vi làm nghề theo định hướng xây dựng báo chí kiến tạo. Bài viết này nêu ra mấy vấn đề về báo chí kiến tạo, góp phần định hướng nhận thức, thái độ và hành vi để chung sức, đồng lòng tiếp tục đổi mới báo chí theo hướng báo chí kiến tạo, nhằm không ngừng nâng cao năng lực và hiệu quả tác động của báo chí vào đời sống xã hội.
Bình luận