Dẫn chương trình tọa đàm, trao đổi trực tiếp trên sóng phát thanh
Càng hiện đại hoá các chương trình phát thanh, chúng ta càng có xu hướng coi trọng lời dẫn và người dẫn đồng thời đầu tư cho khâu dẫn nhiều hơn cả về công sức và trí tuệ.
Dẫn chương trình có hai loại chủ yếu. Loại thứ nhất là dẫn dắt, giới thiệu, kết nối tin bài hay chương trình, một hệ thống chương trình. Dẫn ở đây là một phần tách riêng, độc lập so với tác phẩm. Loại thứ hai là dẫn với tư cách là một thành phần tham gia vào tác phẩm như trong toạ đàm, trao đổi, giao lưu, cầu truyền thanh. Trong những trường hợp này, khâu dẫn nhằm tạo ra tác phẩm và người dẫn phải chịu trách nhiệm xử lý các tình huống, phỏng vấn khách mời, điều khiển cuộc nói chuyện…
Trên thực tế, lời dẫn quan trọng trong mọi trường hợp và nhiều nhà báo đã khẳng định: không có người dẫn, lời dẫn thì không có phát thanh trực tiếp. Theo tôi, ý kiến này chỉ đúng với loại dẫn thứ hai, tức dẫn với tư cách là một thành phần tham gia vào tác phẩm hay chương trình. Còn cách thứ nhất, lời dẫn như một thứ gia vị, và mặc dù nhiều khi không có gia vị thì món ăn chẳng ngon, như nhà báo Lê Huy Nam - Ban thời sự - đài Tiếng nói Việt Nam đã nói: “Lời dẫn có vị trí đứng giữa một phóng sự xuất sắc và nút tắt đài”, nhưng chúng ta có thể khẳng định rằng tin bài quan trọng hơn lời dẫn trong trường hợp này bởi nội dung thông tin được chuyển tải trong tin bài mới là cái hồn của chương trình, quyết định chương trình.
Đối với việc dẫn cho các chương trình đàm luận hay cho các cầu truyền thanh trực tiếp, ở đây, chúng ta thấy vai trò của lời dẫn quan trọng tới mức nó quyết định sự thành công hay thất bại của một chương trình, nếu như không có nó sẽ không thể có được những chương trình trực tiếp hấp dẫn, có sức lan toả mạnh mẽ. Khi được giao dẫn một chương trình như vậy, người dẫn phải bỏ ra rất nhiều công sức và tâm huyết bởi họ hiểu rõ chất lượng của chương trình phụ thuộc vào mình. Để đảm nhận tốt công việc, người dẫn thường đầu tư thời gian tìm hiểu thông tin xung quanh chủ đề, làm việc với khách mời, viết kịch bản. liên hệ chặt chẽ với đạo diễn và các biên tập viên khi thực hiện chương trình… Họ luôn chủ động bởi thực sự công việc rất nặng nề và đòi hỏi phải luôn làm chủ chương trình, làm chủ bản thân.
Khâu dẫn với tư cách là một thành phần tham gia vào tác phẩm có ba vai trò, mục đích cơ bản. Đó là:
Dẫn nhằm khai thác thông tin: như thông tin phóng viên trong phòng thu, người dẫn nắm lấy các cơ hội khai thác thông tin. Khác với việc dẫn dắt nhằm giới thiệu, kết nối các tác phẩm, khâu dẫn ở đây còn tạo ra tác phẩm. Người dẫn lấy thông tin từ các vị khách mời, từ những gì họ thu được trước đó, đi đến những phần nội dung chưa được khám phá, tìm hiểu ý nghĩa của chúng. Và nhiệm vụ của người dẫn ở đây trước hết là khai thác được thông tin, cung cấp cho thính giả những thông tin mà họ cần. Bằng việc bám sát mục tiêu đã được đề ra, người dẫn với những kỹ năng dẫn dắt của mình mang lại cho chương trình một khối lượng thông tin đủ tạo ra sức thuyết phục và làm thoả mãn yêu cầu của thính giả. Lời dẫn có trau chuốt hay không, người dẫn có phong cách tự nhiên, có duyên hay không, những điều đó có thể quan trọng, nhưng điều cuối cùng đọng lại là nó mang lại lượng thông tin như thế nào? Nhà báo Larry King của kênh truyền hình CNN thường “tỏ ra ngốc nghếch” khi dẫn chương trình nhưng những thông tin mà ông đem lại luôn làm công chúng hài lòng đến bất ngờ. Bởi vậy, thông tin là chức năng, vai trò đầu tiên mà khâu dẫn đảm nhiệm trong các chương trình toạ đàm, trao đổi, giao lưu.
Khâu dẫn, người dẫn có vai trò đầu tiên điều khiển cuộc nói chuyện: chính khâu dẫn định dạng cho chương trình. Dẫn nhằm đến việc tạo ra một logic, trình tự nào đó theo ý của những người sản xuất. Bằng việc đưa ra câu hỏi, người dẫn định hướng cho khách mời nói vấn đề gì, nói bao lâu. Và người dẫn chính là người phải chịu trách nhiệm về việc phân bố trong phòng thu, chịu trách nhiệm cả cho việc nói gì, đưa ra vấn đề gì và vào lúc nào. Nếu người dẫn chuyển hướng thì chương trình sẽ thay đổi so với dự kiến ban đầu. Người dẫn bao giờ cũng là người điều khiển để chương trình đi theo trọng tâm và đạt được mục tiêu đề ra. Vai trò điều khiển cũng thể hiện ở chỗ người dẫn phải xử lý mọi tình huống xảy ra sao cho đảm bảo cả chất lượng nội dung và hình thức chương trình.
Khâu dẫn tạo một cái mạch cho tác phẩm hay chương trình: mạch tạo ra cái cớ cho chương trình bắt đầu và tiếp tục cho đến cuối cùng. Các mạch đó có liên tục, tự nhiên và hấp dẫn hay không là phụ thuộc vào khâu dẫn. Những người dẫn luôn phải tính đến điều này khi họ đảm nhận chương trình. Chất keo dính mà khâu dẫn đem lại cho tác phẩm, cho chương trình là một thứ thiết yếu để đạt đến mục tiêu chung bởi từng thông tin riêng lẻ không đủ sức nói lên bản chất của vấn đề. Hơn nữa, tính tự nhiên của chương trình hay tác phẩm là rất quan trọng bởi có tự nhiên thì mới tạo được sự tin cậy và gây thích thú. Dẫn bám sát mục tiêu không có nghĩa là tuân thủ nguyên xi kịch bản viết sẵn. Thông tin nhiều khi tiến triển bất ngờ. Người dẫn cần phải để cho chương trình đi theo mạch tự nhiên thì thông tin mới đạt đến sự chân thực và độ sâu của nó.
Với những đặc điểm, vai trò trong khâu dẫn như vậy, các chương trình toạ đàm, giao lưu, trao đổi thực ra rất kén chọn người dẫn. Không phải cứ người có giọng nói tốt hay ăn nói bóng bẩy là có thể dẫn được. Tạo nên những chương trình có độ sâu, có sức nặng thông tin là một điều khó, nhưng đó là điều mà chúng ta luôn hướng tới.
Kỹ năng quan trọng nhất của người dẫn chương trình toạ đàm, trao đổi là kỹ năng phỏng vấn. Người dẫn luôn dùng câu hỏi để đi đến cái đích của mình. Trong phỏng vấn thì điều quan trọng là làm sao để người trả lời nói ra thông tin chính xác, đầy đủ và trúng vấn đề. Một người dẫn giỏi phải là một người phỏng vấn giỏi.
Kỹ năng thứ hai là điều khiển. Trong toạ đàm, trao đổi, người dẫn thường phải làm việc với không chỉ một người. Cuộc nói chuyện đó nhiều khi như là một cuộc chơi mà người dẫn và khách mời đều phải tham gia tích cực vào cuộc tìm kiếm thông tin và nó nhất thiết phải có người điều khiển. Nếu không điều khiển tốt thì thông tin cần không tìm được mà còn dẫn đến cháy thời gian. Điều khiển ở đây chính là việc hướng khách mời đến việc bộc lộ những thông tin theo đúng chủ đề, trong một khoảng thời gian nào đó làm sao để về đích không nhanh hơn mà cũng không chậm hơn thời gian của chương trình. Ai nói lúc nào và nói về điều gì là tuỳ thuộc vào sự điều khiển cuả người dẫn. Điều khiển cũng bao hàm kỹ năng xử lý tình huống linh hoạt và sáng tạo để về đích đạt kết quả mong muốn. Và không quên một trợ thủ đắc lực giúp người dẫn đạt hiệu quả cao khi dẫn các chương trình toạ đàm, trao đổi trực tiếp là tri thức, vốn sống, sự chuẩn bị kỹ lưỡng về thông tin và thái độ, tư cách.
Người dẫn cũng phải chú ý đến kỹ năng động viên, khích lệ những người tham gia thể hiện mình và qua đó cung cấp nhiều thông tin tới thính giả. Khi khách mời lúng túng thì người dẫn giúp họ bình tĩnh lại. Khi khách mời cao hứng, nói dài, đi xa nội dung cần bàn thì người dẫn kéo họ trở lại. Hoặc khi khách mời cố tình che dấu thì người dẫn phải vừa kiên quyết vừa mềm dẻo để họ nói ra thông tin. Điều quan trọng mà người dẫn luôn hướng tới là thính giả. Họ chỉ hoàn thành nhiệm vụ khi mà những trông đợi của thính giả được đáp ứng.
Đối với người dẫn toạ đàm, trao đổi thì việc cảm nhận thời gian là rất quan trọng. Gần như họ cần phải luôn nắm được khoảng thời gian mà mình đang đứng tại đó. Cần phải đi thêm bao nhiêu, dành bao nhiêu cho phần này, cho khách mời này… Khi đứng trong chương trình, người dẫn luôn nhận được sự hỗ trợ của các thành viên khác trong kíp sản xuất chương trình nhưng nếu thiếu đi khả năng cảm nhận thời gian, cuộc nói chuyện vẫn rất dễ lúng túng, đầu thừa đuôi thiếu, thiên lệch khoảng thời gian dành cho mỗi người tham gia, cho từng phần nội dung và có thể không đạt được mục tiêu do thời gian dành cho chương trình đã hết.
Dẫn chương trình, đặc biệt là dẫn các chương trình toạ đàm, giao lưu trực tiếp là một công việc khó nhưng chúng ta sẽ có thể hoàn thành xuất sắc công việc này với tình yêu nghề nghiệp và sự rèn luyện không ngừng./.
Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Báo chí và Tuyên truyền số tháng 5.2006
Bài liên quan
- Xu hướng truyền hình đa nền tảng ở Việt Nam hiện nay
- (LLCT&TT) Phát thanh và sự tin cậy(*)
- Nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động truyền thông chính sách trên nền tảng Internet ở Việt Nam
- Hình ảnh chân dung chính trị gia trong truyền thông hình ảnh quốc gia
- Xu hướng biến đổi tâm lý đám đông dưới tác động của thông tin sai lệch, xuyên tạc trên mạng xã hội
Xem nhiều
- 1 Mạch Nguồn số 45 - Nhìn lại 2023: Những dấu ấn nổi bật trong phát triển kinh tế - xã hội
- 2 15/6/2021: Lễ công bố Giấy phép xuất bản mới và ra mắt Tạp chí Lý luận chính trị và Truyền thông điện tử
- 3 Chuỗi sự kiện của Học viện Báo chí và Tuyên truyền tại Hội báo Toàn quốc năm 2024
- 4 Chăm lo đời sống nhân dân - những thành quả không thể phủ nhận
- 5 Hội nghị Tổng kết hoạt động khoa học sinh viên năm 2023 và phương hướng, nhiệm vụ năm 2024
- 6 Lễ công bố quyết định và trao giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục đối với cơ sở giáo dục Học viện Báo chí và Tuyên truyền
Liên kết
- Báo điện tử đảng cộng sản việt nam
- Báo nhân dân
- Báo Quân đội nhân dân
- Cổng thông tin điện tử Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Cổng thông tin điện tử Học viện Chính trị quốc gia hồ chí minh
- Tạp chí Cộng sản
- Tạp chí Giáo dục lý luận
- Tạp chí Giáo dục và Xã hội
- Tạp chí Khoa học xã hội và Nhân văn
- Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam
- Tạp chí Lý luận chính trị
- Tạp chí Nghiên cứu con người
- TẠP CHÍ Nghiên cứu dân tộc
- Tạp chí Người làm báo
- Tạp chí Nội chính
- Tạp chí Quản lý Nhà nước
- Tạp chí Tổ chức Nhà nước
- Tạp chí Tuyên giáo
- Tạp chí Xây Dựng Đảng
- Thư viện số Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Trang thông tin điện tử Hội đồng Lý luận Trung ương
Chấn chỉnh hoạt động báo chí với phương châm chủ động, tích cực
Năm 2024, Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương tiếp tục chỉ đạo, định hướng để báo chí thực hiện tốt sứ mệnh báo chí cách mạng, "xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại" gắn với chuyển đổi số; kịp thời chấn chỉnh hoạt động báo chí với phương châm "chủ động thông tin tích cực".
Xu hướng truyền hình đa nền tảng ở Việt Nam hiện nay
Xu hướng truyền hình đa nền tảng ở Việt Nam hiện nay
Để đạt mục tiêu 70% cơ quan báo chí đưa nội dung lên các nền tảng số (ưu tiên các nền tảng số trong nước) như Chính phủ đề ra ở Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, nhiều cơ quan truyền hình tại Việt Nam đổi mới tư duy, quyết tâm hành động và coi truyền hình đa nền tảng là giải pháp đột phá với bước đi, lộ trình phù hợp. Bài viết khái quát xu hướng truyền hình đa nền tảng ở Việt Nam hiện nay, những thành công và một số hạn chế của xu hướng này.
(LLCT&TT) Phát thanh và sự tin cậy(*)
(LLCT&TT) Phát thanh và sự tin cậy(*)
(LLCT&TT) Ngày 13.2 hàng năm được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) lựa chọn là ngày Phát thanh thế giới. Chủ đề của ngày Phát thanh thế giới năm 2022 mà UNESCO đưa ra là“Phát thanh và sự tin cậy” (To radio to trust). Tại sao UNESCO nhấn mạnh vào“sự tin cậy” và giải pháp nào để phát thanh hiện đại duy trì được sự tin cậy, đó là những câu hỏi lớn đối với ngành phát thanh ở Việt Nam hiện nay.
Nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động truyền thông chính sách trên nền tảng Internet ở Việt Nam
Nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động truyền thông chính sách trên nền tảng Internet ở Việt Nam
Với sự phát triển nhanh chóng, rộng rãi của công nghệ thông tin, Internet và các phương tiện truyền thông mới, truyền thông chính sách trên nền tảng Internet ngày càng có vai trò quan trọng và tầm ảnh hưởng to lớn trong đời sống xã hội. Điều này đòi hỏi phải có các giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động truyền thông chính sách, đáp ứng các yêu cầu xây dựng và phát triển đất nước.
Hình ảnh chân dung chính trị gia trong truyền thông hình ảnh quốc gia
Hình ảnh chân dung chính trị gia trong truyền thông hình ảnh quốc gia
(LLCT&TT) “Hình ảnh cá nhân” của các chính trị gia là một trong những yếu tố then chốt, có sức ảnh hưởng không nhỏ tới các chính sách của quốc gia. Bên cạnh các hoạt động chính trị - ngoại giao, quan hệ đối nội, đối ngoại, báo chí chính là một kênh truyền thông hữu hiệu để hình ảnh cá nhân chính khách phủ rộng, tạo thiện cảm và sự ủng hộ từ người dân. Hình ảnh của chính trị gia trở thành hình ảnh đại diện của quốc gia, thậm chí còn có thể được coi như “thương hiệu” của một quốc gia phát triển thịnh vượng. Do đó, việc nghiên cứu quá trình xây dựng hình ảnh cá nhân các chính trị gia trên truyền thông là nhiệm vụ thiết thực và cần thiết của các cơ sở đào tạo về báo chí và truyền thông trong giai đoạn hiện nay.
Bình luận