Nâng cao kiến thức và kỹ năng làm báo về dân số và phát triển cho sinh viên báo chí
Michael Pertschusk đã có lần nhận xét: "Người làm truyền thông về dân số và phát triển có nhiệm vụ quan trọng là: phải biết được tin hay và biết cách giới thiệu về nó; phải biết biến một sự việc không hấp dẫn thành một tin có giá trị" (Báo cáo dân số, số 42, tháng 11.1995, trang 19). Theo cách hiểu này, mỗi phóng viên sáng tạo ra các tác phẩm báo chí (như: tin, phóng sự, bình luận...), ngoài khả năng thiên bẩm thì còn phải học cách làm báo, học và tích luỹ các kiến thức về dân số và phát triển.
Nhiều năm qua, Phân viện Báo chí và Tuyên truyền đã đưa vào chương trình đào tạo cử nhân báo chí môn học Dân số và Phát triển, nhằm trang bị cho các nhà báo tương lai những kiến thức cơ bản về lĩnh vực này. Tuy nhiên, với số giờ lên lớp ít ỏi, chưa kịp thẩm thấu để biến thành tri thức, thành máu thịt của mình thì đã bị kiến thức của môn học khác "đè" lên, buộc người học phải "quên ngay" để tiếp thu kiến thức mới. Sẽ là "không may" cho sinh viên nào đó vừa ra trường đã được làm báo chuyên theo dõi về lĩnh vực dân số và phát triển, phải tác nghiệp ngay. Chắc chắn những bài báo ban đầu đó sẽ không tránh khỏi thiếu sót về nội dung hoặc "non nớt" về nghiệp vụ.
Chính vì vậy, việc nâng cao kiến thức và kỹ năng sáng tạo tác phẩm báo chí về lĩnh vực dân số và phát triển cho sinh viên báo chí ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường là một việc làm cần thiết. Trong bài báo này, chúng tôi chỉ muốn đề cập đến vài khía cạnh nhỏ trong một vấn đề lớn mà không đi sâu vào những vấn đề thuộc về chuyên môn sâu ngoài phạm vi báo chí.
Thứ nhất, việc trang bị những kiến thức dân số và phát triển không chỉ đơn thuần là kiến thức cụ thể như: các biện pháp tránh thai, bình đẳng giới, quan hệ tình dục sớm ở tuổi vị thành niên có hại như thế nào?... Những kiến thức đó rất có ích cho sinh viên trong cuộc sống nhưng cho sáng tạo tác phẩm báo chí thì lại không được là bao. Vấn đề là: họ cần những kiến thức công cụ giúp họ tư duy, sử dụng nó như một "hệ quy chiếu" để "soi" vào thực tiễn, đánh giá thực tiễn và rút ra kết luận trong quá trình tác nghiệp. Họ cần được trang bị một cách có hệ thống ngay từ trong trường học và sẽ được bổ sung dần qua năm tháng. Theo tôi, những kiến thức cần được trang bị kỹ lưỡng đó là:
- Chính sách dân số của Đảng và Nhà nước,
- Chiến lược phát triển dân số, kế hoạch hoá gia đình trong từng giai đoạn,
- Thực trạng dân số và phát triển của nước ta và thế giới qua từng thời kỳ (cả tích cực và tiêu cực),
Những kiến thức này vô cùng quan trọng đối với nhà báo tương lai. Cho dù phương tiện truyền thông nào đi nữa (báo in, phát thanh, truyền hình hay báo mạng điện tử) thì mọi thông điệp về dân số và phát triển đều phải phản ánh mục tiêu của Đảng và Nhà nước và chủ đề tuyên truyền chủ yếu, tổng quát của cơ quan báo chí. Ngoài ra, cũng cần trang bị kiến thức chọn mẫu, nghiên cứu đối tượng, phương pháp tiếp cận đối tượng... giúp cho việc đi thực tế của sinh viên báo chí sau này có hiệu quả hơn.
Thứ hai, kỹ năng tác nghiệp báo chí về dân số và phát triển:
Hầu hết các học phần về sáng tạo tác phẩm báo chí theo thể loại (như tin, phóng sự, điều tra, bình luận...) đều đã được giảng dạy lồng ghép nội dung dân số và phát triển. Mặt khác, các dự án của Phân viện Báo chí và Tuyên truyền cũng tổ chức các lớp bồi dưỡng ngắn ngày hoặc dài ngày nhằm nâng cao sự hiểu biết của sinh viên báo chí về lĩnh vực này. Tuy nhiên, nội dung đào tạo vẫn mang tính chất dàn trải, chưa thực sự hiệu quả. Có lẽ, do chưa có một chương trình thống nhất để thực hiện giảng dạy lồng ghép về dân số và phát triển cho các khoa Báo chí và Phát thanh - Truyền hình. Hơn nữa, khi giảng dạy chuyên đề Báo chí với dân số và phát triển thì chỉ chú trọng Báo chí với trẻ em chứ chưa bao quát những nội dung khác và cũng chưa thực sự chú trọng đến kỹ năng riêng biệt khó thực hiện loại đề tài này. Để khắc phục tình trạng trên, cần phải có một chương trình thống nhất, quy chuẩn, có giáo trình và các loại sách tham khảo tương ứng. Mặt khác, các kỹ năng tác nghiệp cũng chỉ nên tập trung vào các khâu cơ bản như: chọn thông điệp; khai thác nguồn tin; kỹ năng thể hiện. Những gì sinh viên có thể tự đào tạo được thì không cần phải giảng dạy trên lớp. Phương pháp vẫn là sinh viên thực hành theo nhóm dưới sự chỉ đạo của giảng viên. Xin tạm nêu một vài nét chính là:
+ Chọn thông điệp cho tác phẩm báo chí:
Ngày nay, công chúng báo chí luôn phải lựa chọn giữa rất nhiều thông tin, các hình thức giải trí khác nhau. Vì lý do này mà một tin về dân số có thể mất vị trí trên trang nhất của tờ báo. Nếu muốn thu hút được công chúng nhiều nhất thì phải có được câu chuyện hấp dẫn. Như vậy, một thông điệp như thế nào được coi là thú vị và hấp dẫn? Các giờ học trên lớp, giảng viên cần hướng dẫn cho sinh viên thực hành tìm tòi trong cuộc sống thực tiễn những thông điệp hấp dẫn theo những tiêu chí cơ bản đã được các nhà báo đúc kết qua nhiều thời gian. Theo M.Lyle Spencer (Nguyên trưởng khoa báo chí, đại học Oa Sinh Tơn) đã đưa ra một khái niệm: "Thông điệp tốt là bất kỳ một sự kiện, ý tưởng hoặc quan điểm nào đúng lúc, hấp dẫn hay ảnh hưởng tới một số đông người trong cộng đồng và công chúng có thể hiểu". Trên thực tế, những tin tức được coi là hấp dẫn thường bao gồm ít nhất hoặc một vài, trong số những yếu tố sau: mới; nóng hổi; quan trọng; thú vị và chúng thường liên quan tới các xu hướng chính trị của một quốc gia, tới các nhân vật quan trọng, tới các xung đột, tới những gì không bình thường, bất ổn, bất ngờ và đầy kịch tính.
Ví dụ: "Khám chữa bệnh miễn phí cho trẻ em dưới 6 tuổi còn nhiều bất cập" là một thông điệp vừa mang tính nóng hổi, vừa chứa đựng những kịch tính bên trong, vừa gần gũi với mọi gia đình có trẻ em dưới 6 tuổi nên được rất nhiều người quan tâm trong thời gian qua.
+ Kỹ năng khai thác thông tin:
Cách tốt nhất để thu thập thông tin cho bài báo về dân số của mình là sinh viên hãy đọc, xem, nghe tất cả những gì có liên quan đến thông điệp đã chọn.
- Sưu tập và phân tích tất cả các bài báo: Bằng cách thường xuyên cắt báo để lấy thông tin trong một khoảng thời gian nhiều tháng, ta sẽ có một bộ sưu tập về chủ đề dân số và kế hoạch hoá gia đình, về sức khỏe cộng đồng hoặc những chủ đề hấp dẫn khác. Bằng việc phân tích những bài báo đã được cắt ra này, ta có thể biết: ai đưa tin về kế hoạch hoá gia đình, những đề tài nào xuất hiện nhiều nhất, tầm quan trọng của mỗi bài báo, tại sao chúng lại xuất hiện. Trải qua năm tháng, những thông điệp đó sẽ giúp cho ta có cái nhìn tổng quát hơn về vấn đề dân số - kế hoạch hoá gia đình.
- Lập danh sách những người cần phải gặp gỡ để hỏi, phỏng vấn chính thức cho thông điệp của mình đang theo đuổi. Một danh sách các địa chỉ, số điện thoại của các mối liên lạc chủ yếu, cách thức liên lạc, ảnh chân dung cá nhân, các văn bản khác ...
Đây là cách tốt nhất để chuẩn bị cho bài báo của mình và cũng là cách nạp thêm kiến thức cho mình hàng ngày. Khoảng 3 tháng hoặc 6 tháng nên kiểm tra lại các đầu mối thông tin xem có thay đổi gì không. Sinh viên cần tạo được thói quen này khi còn ở trường.
+ Kỹ năng thể hiện: Dù tin bài về dân số hay về bất cứ chủ đề nào thì cách viết cũng phải bảo đảm được các yếu tố của một tin, bài hấp dẫn sau đây: ngắn gọn; chứa đựng các đoạn văn ngắn; sắp xếp các chi tiết hợp lý; câu văn không dài dòng; từ ngữ thông dụng, dễ hiểu. Tuy nhiên, có được mọi yếu tố nhưng thiếu đi tính nóng hổi thì cũng không thể làm cho sự kiện nào đó có giá trị thông tin. Dù có sáng tạo đến đâu chăng nữa thì tin, bài đó cũng phải đưa ra một bức tranh khách quan về dân số và phát triển của đất nước ta, không tô vẽ những gì đã xảy ra, không phản ánh sự thiên vị cá nhân của phóng viên và cố gắng hết mức để trả lời những câu hỏi mà người đọc báo muốn được trả lời.
Chuẩn bị tốt những kiến thức cần thiết, luyện tập vững vàng những kỹ năng này lúc còn trên ghế nhà trường, chắc chắn sinh viên sẽ không quá bỡ ngỡ khi bước vào cuộc đời của một người làm báo thực thụ.../.
Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Báo chí và Tuyên truyền số 4 (tháng 7+8)/2005
Bài liên quan
- Yêu cầu rèn luyện phong cách, tác phong của giảng viên đại học
- Vai trò của podcast quảng cáo đối với doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay
- Những yêu cầu về kĩ năng biên tập ngôn ngữ sách lý luận chính trị đáp ứng mục tiêu bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay
- Kỹ năng trả lời phỏng vấn báo chí
- Nâng cao năng lực tư duy lý luận cho cán bộ tuyên giáo trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay
Xem nhiều
- 1 Mạch Nguồn số 47: Người gieo mầm xanh
- 2 Mạch Nguồn 46: Chèo làng Khuốc - Tìm về làn điệu tiến Vua
- 3 Thông báo tuyển sinh Chương trình Cử nhân quốc tế Quảng cáo, Quan hệ công chúng và Thương hiệu năm 2024
- 4 Hiệp định Pari - thắng lợi có ý nghĩa chiến lược dẫn đến đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước
- 5 Các yếu tố tác động đến sự hình thành dư luận xã hội
- 6 Đại hội đại biểu Hội Cựu sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền nhiệm kỳ 2024 – 2029
Liên kết
- Báo điện tử đảng cộng sản việt nam
- Báo nhân dân
- Báo Quân đội nhân dân
- Cổng thông tin điện tử Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Cổng thông tin điện tử Học viện Chính trị quốc gia hồ chí minh
- Tạp chí Cộng sản
- Tạp chí Giáo dục lý luận
- Tạp chí Giáo dục và Xã hội
- Tạp chí Khoa học xã hội và Nhân văn
- Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam
- Tạp chí Lý luận chính trị
- Tạp chí Nghiên cứu con người
- TẠP CHÍ Nghiên cứu dân tộc
- Tạp chí Người làm báo
- Tạp chí Nội chính
- Tạp chí Quản lý Nhà nước
- Tạp chí Tổ chức Nhà nước
- Tạp chí Tuyên giáo
- Tạp chí Xây Dựng Đảng
- Thư viện số Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Trang thông tin điện tử Hội đồng Lý luận Trung ương
Phát huy giá trị đạo đức để khơi dậy động lực cống hiến và khát vọng thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nhân Việt Nam
Bài viết phân tích tầm quan trọng của việc phát huy tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, tình yêu quê hương của các doanh nhân; tinh thần tự giác, phấn đấu vươn lên, có ý thức trách nhiệm trong sản xuất kinh doanh của doanh nhân; lý tưởng sống cao đẹp, tinh thần tương thân, tương ái, có ước mơ, khát vọng vươn lên; trách nhiệm cá nhân, tinh thần tập thể, tinh thần phục vụ nhân dân của doanh nhân. Trên cơ sở đó, đề xuất 4 giải pháp để khơi dậy động lực cống hiến và khát vọng thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nhân Việt Nam.
Yêu cầu rèn luyện phong cách, tác phong của giảng viên đại học
Yêu cầu rèn luyện phong cách, tác phong của giảng viên đại học
Trong giáo dục đại học, phong cách, tác phong của giảng viên có vai trò, ảnh hưởng rất lớn đến quá trình tu dưỡng, rèn luyện, hình thành nhân cách của sinh viên và chất lượng hiệu quả giáo dục, đào tạo của nhà trường. Vì vậy, tăng cường rèn luyện phong cách, tác phong của giảng viên là một trong những nội dung quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục đại học. Bài viết đánh giá khái quát sự cần thiết, từ đó đề xuất một số yêu cầu rèn luyện phong cách, tác phong giảng viên đại học hiện nay.
Vai trò của podcast quảng cáo đối với doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay
Vai trò của podcast quảng cáo đối với doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay
(LLCT&TTĐT) Sau một khoảng thời gian biến động do đại dịch Covid-19 mang lại, nhu cầu sử dụng và tạo ra các nội dung kỹ thuật số đã tăng vọt từ năm 2021. Người xem cũng như người sáng tạo nội dung đã và đang có sự dịch chuyển sang các nền tảng podcast để được kết nối và tạo ra những cảm xúc tích cực hơn thông qua các chương trình phát trên podcast. Chính vì vậy, các thương hiệu đang bắt đầu đưa podcast vào chiến lược và ngân sách quảng cáo. Podcast đang cho thấy sự đa dạng hơn về cả đối tượng và nội dung chương trình. Theo báo cáo của Market.us(1), thị trường quảng cáo podcast toàn cầu được dự đoán sẽ đạt mức định giá 12,5 tỷ USD vào năm 2023, điều này cho thấy podcast quảng cáo đã và đang đem lại những lợi ích đáng kể cho doanh nghiệp.
Những yêu cầu về kĩ năng biên tập ngôn ngữ sách lý luận chính trị đáp ứng mục tiêu bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay
Những yêu cầu về kĩ năng biên tập ngôn ngữ sách lý luận chính trị đáp ứng mục tiêu bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay
(LLCT&TTĐT) Sách khoa học lý luận chính trị là loại sách đặc thù, mang đậm nội dung xã hội từ góc nhìn chính trị và thể hiện quan điểm chính trị rõ ràng của người viết. Tính khoa học trong việc trình bày các vấn đề chính trị tạo nên đặc thù khoa học của loại hình sách này. Do đó, để biên tập được loại hình sách này, yêu cầu biên tập viên cần có những kỹ năng riêng, khác với các loại hình sách khác, trong đó, kỹ năng biên tập ngôn ngữ là một kỹ năng quan trọng, đòi hỏi biên tập viên cần có sự chuyên sâu về kiến thức ngôn ngữ. Bài viết trình bày về những yêu cầu đối với kỹ năng biên tập ngôn ngữ đối với bản thảo sách khoa học lý luận chính trị đáp ứng mục tiêu bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và chủ nghĩa Mác - Lênin. Đó là các kỹ năng: đáp ứng tính chính xác chính trị; đạt được chuẩn phong cách đối với phong cách sách khoa học lý luận chính trị; tính thời sự và tính định hướng chính trị.
Kỹ năng trả lời phỏng vấn báo chí
Kỹ năng trả lời phỏng vấn báo chí
(LLCC&TTĐT) Trả lời phỏng vấn là một trong những hoạt động quan trọng nhất trong quan hệ báo chí. Tuy nhiên, không chỉ đơn giản là một bên đặt câu hỏi và một bên đưa ra câu trả lời, phỏng vấn với báo chí thường được xem là một quá trình phức tạp và dễ xảy ra sai sót. Chính vì thế, bên cạnh những kinh nghiệm thực tiễn, người trả lời phỏng vấn cần vẫn tự trang bị cho mình một số kỹ năng quan trọng để buổi phỏng vấn diễn ra suôn sẻ và hiệu quả hơn.
Bình luận