Nâng cao ý thức, trách nhiệm của công dân và vai trò của các tổ chức bầu cử, Mặt trận Tổ quốc đối với bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp

1. Nâng cao ý thức, trách nhiệm của công dân đối với bầu cử đại biểu HĐND các cấp

Cần thấy rằng, nhận thức đúng mở đường cho hành động đúng và hiệu quả. Một khi nhận thức của tất cả cán bộ đảng viên và nhân dân (công dân) được nâng cao về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu của HĐND, về thể chế bầu cử  thì hoạt động bầu cử sẽ tự giác và hiệu quả: “Cần có nhận thức mới, đúng đắn về thể chế bầu cử, coi bầu cử là một trong những thể chế quan trọng nhất của nền chính trị dân chủ - pháp quyền xã hội chủ nghĩa, trong việc đảm bảo quyền lực chính trị của nhân dân, phù hợp với tập quán sinh hoạt chính trị dân chủ  của nước ta hiện nay. Hoàn thiện thể chế bầu cử cũng có nghĩa là tuân theo những chuẩn mực, những giá trị phổ biến của văn minh nhân loại trong việc đảm bảp các quyền dân chủ của nhân dân.

Do đó, để góp phần mang lại thành công của cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và HĐND tới đây, trước tiên phải bắt đầu từ việc nâng cao nhận thức của nhân dân về vị trí, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn và cơ cấu của HĐND.

Chỉ có sự nhận thức đúng đắn về vị trí, chức năng, vai trò và quyền hạn của HĐND các cấp trong hệ thống các cơ quan nhà nước thì mới làm tốt việc nâng cao chất lượng và hoàn thiện hoạt động bầu cử đại biểu HĐND các cấp đúng tầm như một nhiệm vụ trọng tâm của hoàn thiện thể chế bầu cử ở nước ta hiện nay. Từ đây, thì ý thức tham gia bầu cử, ứng cử HĐND của mỗi cơ quan, đơn vị, mỗi cán bộ, đảng viên và công dân mới được đề cao, những quan niệm chưa đúng, chưa đủ và những hạn chế trong khâu tổ chức bầu cử đại biểu HĐND các cấp mới được khắc phục. Trên thực tế hiện nay, các cấp ủy Đảng đã có những quan điểm, cách nhìn nhận và đánh giá đúng về HĐND để đưa ra những nội dung, phương thức lãnh đạo phù hợp, ttạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của HĐND. Tuy nhiên, ở một vài nơi, đặc biệt là cấp xã vẫn còn tình trạng “phó mặc” cho HĐND làm đến đâu hay đến đó nên HĐND chưa phát huy được vai trò của mình  là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân, quyết định những vấn đề quan trọng về kinh tế - xã hội. Chính vì vậy, cùng với việc nâng cao nhận thức của người dân và của cả hệ thống chính trị về vai trò, vị trí của HĐND, tạo các điều kiện thuận lợi về điều kiện làm việc, chế tài thực thi quyền lực thì việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng là điều kiện đủ để HĐND có thực quyền. Điều cốt yếu nhất là phải phân định rõ chức năng lãnh đạo của Đảng với chức năng, nhiệm vụ của HĐND. Sự lãnh đạo của Đảng là tiên quyết song không phải là mệnh lệnh hành chính, không áp đặt mà phải tôn trọng và phát huy vai trò, tính chất, nhiệm vụ của HĐND. Việc hiểu và tách bạch rõ mối quan hệ này giúp cho cấp ủy không rơi vào tình trạng chỉ đạo mang tính sự̣ vụ hành chính mà tập trung vào chức năng lãnh đạo về chủ trương, đường lối, định hướng vĩ mô. Chỉ khi nào nhận thức của Đảng của các cấp chính quyền và công dân về HĐND là đúng đắn và xứng đáng thì vấn đề nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động của HĐND các cấp ở nước ta hướng đến hoàn thiện bộ máy nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong đó nhiệm vụ đầu tiên đó là hoàn thiện thể chế bầu cử đại biểu HĐND các cấp ở nước ta mới được nâng cao.

Thứ hai, cần nâng cao ý thức, trách nhiệm của công dân đối với bầu cử đại biểu HĐND các cấp.

Từ việc nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn HĐND, ý thức, trách nhiệm của công dân về quyền hạn, nghĩa vụ và trách nhiệm đối với hoạt động bầu cử đại biểu HĐND các cấp sẽ được nâng lên và phát huy trong quá trình tham gia bầu cử HĐND các cấp.

Bầu cử chính là quyền của công dân, là phương thức dân chủ, thông qua đó người dân thực hiện sự uỷ quyền của mình cho những người đại điện mà mình tin tưởng trao gửi. Bầu cử vừa là cách để người dân lựa chọn đội ngũ cán bộ làm việc trong hệ thống chính quyền các cấp, vừa thể hiện quyền dân chủ nhân dân, nhân dân chính là chủ thể tối cao của quyền lực nhà nước. Thông qua bầu cử, công dân còn phát huy được khả năng, năng lực, bản lĩnh tự ứng cử vào các vị trí của HĐND các cấp. Tất nhiên, để nâng cao ý thức, phát huy năng lực của công dân đối với việc bầu cử đại biểu HĐND các cấp, phần quan trọng còn tùy thuộc vào sự đồng bộ trong lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, trong đó MTTQ là khâu quan trọng. Và điều quan trọng còn tùy thuộc trình độ văn hóa bầu của của công dân, sự văn minh của thể chế bầu cử, đặc biệt phụ thuộc vào trình độ dân trí. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Do tổng tuyển cử mà toàn dân bầu ra Quốc hội. Quốc hội sẽ bầu ra Chính phủ. Chính phủ đó thật là chính phủ của toàn dân”⁽¹⁾; và “Chính phủ ta là chính phủ của nhân dân, chỉ có một mục đích là phụng sự lợi ích của nhân dân. Chính phủ rất mong đồng bào giúp đỡ, đôn đốc, kiểm soát và phê bình để làm tròn nhiệm vụ là đầy tớ trung thành và tận tuỵ của nhân dân”⁽²⁾.

Thông qua bầu cử, nhân dân trao quyền và trao quyền có thời hạn cho đại biểu HĐND các cấp, và một khi những đại biểu không còn xứng đáng với niềm tin yêu của họ, công dân có quyền tước bỏ quyền lực với những người không có đủ năng lực hay thoái hoá, biến chất.

Điều 2, Hiến pháp 2013 xác định rõ: Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Tất cả quyền lực nhà nước đều thuộc về nhân dân trong đó quyền bầu cử cũng như bãi nhiệm đối với đại biểu là vấn đề cơ bản trong những quyền dân chủ của nhân dân. Đại biểu HĐND các cấp là những người được cử tri bầu ra. Cử tri bầu ra họ thì cử tri cũng có quyền bãi miễn họ. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Nhân dân có quyền bãi miễn đại biểu Quốc hội và HĐND nếu những đại biểu ấy tỏ ra không xứng đáng với sự tín nhiệm của nhân dân”⁽³⁾. Quan điểm chỉ đạo này cũng đã được luật pháp nước ta quy định rất rõ ràng tại Điều 20 Hiến pháp năm 1946; Điều 5 Hiến pháp năm 1959; Điều 7 Hiến pháp năm 1980; 1992 và gần đây nhất là Khoản 1 Điều 102 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015: “Đại biểu HĐND không đáp ứng đủ các tiêu chuẩn của đại biểu HĐND, không còn xứng đáng với sự tín nhiệm của nhân dân thì bị HĐND hoặc cử tri bãi nhiệm”. Trường hợp đại biểu vi phạm pháp luật, sa đọa về lối sống và phẩm chất đạo đức, không còn uy tín, phạm các tiêu chuẩn của người đại biểu thì phải tổ chức bỏ phiếu bãi nhiệm. Tuy nhiên, thực tế việc Quốc hội và HĐND tổ chức bãi nhiệm đại biểu không còn xứng đáng… tại nghị trường mà chưa tổ chức cho toàn thể cử tri tại đơn vị bầu cử bỏ phiếu bãi nhiệm. Có những đại biểu đã không còn được tín nhiệm, cử tri cũng không tự bãi nhiệm được. Nhiều khóa Quốc hội và nhiều nhiệm kỳ HĐND gần đây hầu như chưa có trường hợp nào giao cho cử tri bỏ phiếu bãi nhiệm đại biểu; nghĩa là chưa có tiền lệ. Bởi việc bãi nhiệm đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND phải do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền tổ chức để cử tri bỏ phiếu, nhưng pháp luật chưa quy định rõ ràng các thủ tục, nên trên thực tế, hầu như cử tri chưa bãi nhiệm được một đại biểu Quốc hội hay đại biểu HĐND nào. Chính vì vậy, một giải pháp vừa nâng cao ý thức của người dân trong việc đi bầu cử, để họ phải có trách nhiệm với sự lựa chọn của mình bên cạnh việc bầu cử đại biểu HĐND đó là để cử tri trực tiếp bỏ phiếu bãi nhiệm thay việc Quốc hội, HĐND đã và đang tổ chức bỏ phiếu bãi nhiệm tại nghị trường như hiện nay. Làm như vậy, vừa đúng quy định của pháp luật hiện hành, vừa bảo đảm dân chủ trực tiếp; cử tri có quyền trực tiếp bầu ra người đại diện cho mình thì cũng phải được bỏ phiếu bãi nhiệm người không còn xứng đáng với niềm tin mình gửi gắm… Đây là hình thức mà nhiều nước trên thế giới đã và đang thực hiện. Ngoài ra cần nghiên cứu các hoạt động và thời gian lấy phiếu tín nhiệm đối với các đại biểu HĐND các cấp theo thời hạn. Đây là hình thức vừa tăng sự kiểm tra, giám sát của công dân với các đại biểu HĐND vừa tạo ra cơ chế để các đại biểu có trách nhiệm hơn với vị trí, vai trò của mình, tránh tư duy nhiệm kỳ, đã được bầu là làm đến khi hết nhiệm kỳ. GS,TSKH Phan Xuân Sơn (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) đề xuất: “Đổi mới công tác bầu cử theo hướng đảm bảo nguyên tắc dân uỷ quyền có điều kiện và có thời hạn. Đồng thời, cần phải xây dựng luật trưng cầu dân ý. Mục đích để làm sao dân thực sự được làm chủ quá trình tìm kiếm, lựa chọn người đại diện cho mình”⁽⁴⁾. Bắt nguồn từ nguyên lý về nguồn gốc nhà nước: Quyền lực thuộc về nhân dân, tuy nhiên nhân dân không trực tiếp thực hiện tất cả các quyền lực này mà trao một phần cho một số người sẽ thay mặt cho mình để thực hiện quyền lực trong bộ máy nhà nước trong những khoảng thời gian nhất định (định kỳ, nhiệm kỳ). Nếu đại biểu làm tốt, tín nhiệm của cử tri sẽ là động lực để họ phát huy, nếu còn nhiều hạn chế, tín nhiệm chưa cao thì cần phải khắc phục, điều chỉnh. Và nếu không còn được tín nhiệm, thì cần phải bãi miễn.

2. Đề cao và phát huy vai trò của các tổ chức bầu cử, MTTQ đối với bầu cử đại biểu HĐND các cấp

Thứ nhất, về đổi mới tổ chức và hoạt động của các tổ chức quản lý bầu cử.

Đổi mới tổ chức và hoạt động của các tổ chức quản lý bầu cử cần có những quy định rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ cũng như các yêu cầu đối với thành viên của Hội đồng bầu cử quốc gia và các tổ chức bầu cử ở địa phương. Nên thay thế các quy định cũ về thành viên của Hội đồng “đại diện Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Trung ương MTTQ Việt Nam” và thành viên các tổ chức phụ trách bầu cử ở địa phương vẫn bao gồm “đại diện  Thường trực HĐND, Ủy ban nhân dân, Ủy ban MTTQ Việt Nam cùng cấp và một số cơ quan, tổ chức hữu quan”. Theo Điều 27 Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND các cấp năm 2015: “Người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND không được làm thành viên Ban bầu cử hoặc tổ bầu cử mà mình ứng cử”⁽⁵⁾. Điều đó cũng có nghĩa, những người ứng cử đại biểu Quốc ho, đại biểu HĐND các cấp cũng không được là thành viên của Uỷ ban bầu cử địa phương mình ứng cử hoặc làm thành viên của Hội đồng bầu cử Quốc gia. Quy định này không chỉ tránh được tình trạng chồng chéo về chức năng và nhiệm vụ của các thành viên khi tham gia bầu cử với hai tư cách “vừa là ứng viên, vừa là quản lý” sẽ vi phạm nguyên tắc bầu cử công bằng, dân chủ. Mặt khác, việc tạo ra sự độc lập trong tư cách của ứng cử viên cũng như thành viên của Hội đồng quốc gia và các tổ chức phụ trách bầu cử cũng sẽ giúp cho chính các cơ quan, tổ chức này hoạt động hiệu quả hơn, không bị chi phối bởi các yếu tố chủ quan hay các cơ quan quyền lực chính trị nào. Trên cơ sở xác định rõ ràng chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, tổ chức làm công tác bầu cử; kiểm tra, hướng dẫn, giải quyết kịp thời những vấn đề đặt ra hoặc vướng mắc trong suốt quá trình bầu cử. Có cơ sở cho sự phối hợp đồng bộ và chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức từ Trung ương đến địa phương trong hoạt động bầu cử.

Từ những vấn đề vi phạm pháp luật trong bầu cử đại biểu HĐND các cấp ở một số nhiệm kỳ, cần thay đổi về tư duy, nhận thức và hành động của các cơ quan, tổ chức quản lý bầu cử. Loại bỏ bệnh thành tích trong bầu cử là một trong những vấn đề phải thực hiện ngay trong các kỳ bầu cử, trước mắt là bầu cử nhiệm kỳ 2021- 2026. Những con số nói lên tỷ lệ cử tri đi bầu cử chỉ có giá trị khi nó phản ánh đúng chất lượng của cuộc bầu cử đó. Do đó để hoạt động bầu cử diễn ra đúng pháp luật, thành công và có kết quả tốt cần các cơ quan quản lý bầu cử, các tổ bầu cử địa phương, từng cán bộ trực tiếp tham gia vào công tác chuẩn bị phải nhận thức đầy đủ, sâu sắc trách nhiệm của mình, toàn tâm, toàn ý lo cho công việc chung, phải đặt lợi ích của tập thể, của đất nước, của nhân dân lên trên hết, trước hết. Hội đồng quốc gia và các Tổ chức phụ trách bầu cử, MTTQ sau mỗi kỳ bầu cử phải tiến hành tổng kết, rút kinh nghiệm, chỉ ra những ưu điểm, kết quả cũng như những khuyết điểm, hạn chế của các nhiệm kỳ trước để khắc phục những hạn chế, phát huy những ưu điểm, sáng tạo trong công tác tiến hành tổ chức và quản lý các hoạt động bầu cử để có thêm cơ sở thực tiễn để đề ra phương hướng, yêu cầu, nhiệm vụ chuẩn bị cho bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021- 2026.

Thứ hai, nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ thành viên Hội đồng bầu cử Quốc gia và các tổ phụ trách bầu cử ở địa phương.

Chất lượng của đội ngũ cán bộ thành viên Hội đồng bầu cử Quốc gia và các tổ phụ trách bầu cử ở địa phương là yếu tố quyết định sự thành công của cuộc bầu cử. Thực tế với những lỗi vi phạm pháp luật bầu cử mà nguyên nhân đến từ cá nhân từ tổ phụ trách bầu cử, trong các kỳ bầu cử đại biểu HĐND các cấp đặt ra một vấn đề cần phải nâng cao năng lực, kỹ năng của đội ngũ cán bộ thành viên Hội đồng quốc gia và các tổ phụ trách bầu cử ở địa phương. Để làm được điều đó, trước tiên phải có quy chế và làm tốt khâu tuyển chọn nhân sự của Hội đồng bầu cử quốc gia và các tổ phụ trách bầu cử địa phương. Thành viên Hội đồng bầu cử Quốc gia và các tổ phụ trách bầu cử ở địa phương không chỉ nắm chắc những nguyên tắc, quy định pháp luật về bầu cử mà phải vững kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ trong quy trình bầu cử để chỉ đạo, quản lý hoạt động bầu cử thật sự công tâm, khách quan, khoa học, đúng pháp luật. Thành viên của Hội đồng bầu cử Quốc gia và các tổ phụ trách bầu cử ở địa phương phải nắm chắc, nắm vững chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, chức trách của mình và tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc, chế độ, quy chế bầu cử. Thành viên của Hội đồng bầu cử Quốc gia và các tổ phụ trách bầu cử ở địa phương  phải là những người có phẩm chất đạo đức, hiểu rõ  chức trách được giao phó, lấy tiêu chuẩn về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống và hiệu quả công tác, uy tín là chủ yếu. Trên cơ sở tuyển chọn thành viên xứng đáng, Hội đồng bầu cử và các tổ bầu cử phải có cách bố trí, sắp xếp nhân sự sao cho phù hợp để phát huy mặt mạnh, hạn chế mặt yếu của mỗi thành viên, hoàn thành tốt chức năng và nhiệm vụ của mình trong các nhiệm kỳ bầu cử đại biểu HĐND các cấp. nếu phát huy tốt chức năng nhiệm vụ và trách nhiệm của mình, giữ nguyên tắc, quan hệ công tác, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tổ chức tham gia, chống các biểu hiện tiêu cực chính ngay trong chính nội bộ của Hội đồng bầu cử quốc gia và các tổ phụ trách bầu cử ở địa phương.

Thứ ba, phát huy vai trò của MTTQ trong bầu cử đại biểu HĐND các cấp.

Trong bầu cử đại biểu HĐND các cấp, vai trò của MTTQ Việt Nam là quan trọng, không chỉ trong hiệp thương mà trong cả quá trình bầu cử. Theo quy định của Luật bầu cử 2015, MTTQ Việt Nam có quyền hạn và trách nhiệm tham gia, góp phần bảo đảm để cuộc bầu cử tiến hành được dân chủ, bình đẳng, đúng pháp luật. Nhiệm vụ của MTTQ trong bầu cử là tham gia thành lập các tổ chức phụ trách bầu cử; tổ chức các hội nghị hiệp thương; tổ chức hội nghị cử tri; tổ chức hội nghị tiếp xúc cử tri để vận động bầu cử; tổ chức tuyên truyền; tổ chức hoạt động giám sát. Trong điều kiện nhận thức về bầu cử của một bộ phận nhân dân còn có hạn chế, cần phát huy vai trò định hướng về tính đại diện của MTTQ. Với cơ chế chính trị nhất nguyên như ở nước ta hiện nay, cần đổi mới các quy định về hiệp thương theo hướng công khai, minh bạch, bình đẳng; tôn trọng vai trò, tính độc lập tương đối của MTTQ. Làm sao để MTTQ thực hiện sáng tạo chức năng và nhiệm vụ của mình khi tham gia vào hoạt động bầu cử đại biểu HĐND các cấp. Đặc biệt, cần nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động hiệp thương của MTTQ, bảo đảm sự công bằng, dân chủ, đúng pháp luật; đồng thời tạo cơ hội thuận lợi, hợp pháp cho các ứng cử viên tự ứng cử. Với kiến nghị về việc áp dụng mô hình đơn vị bầu cử một đại diện, mỗi đơn vị bầu cử cần mở rộng khả năng lựa chọn cho cử tri, có thể cho phép nhiều ứng cử viên tham gia ứng cử. Sự tham gia chủ động và tích cực của MTTQ đảm bảo sự công khai, minh bạch và bình đẳng cho quá trình hiệp thương chính là câu trả lời cho quan niệm MTTQ không phải đóng “vai phụ” hay “người giúp việc” của Đảng và Nhà nước trong tiến trình bầu cử đại biểu HĐND các cấp hiện nay.

Thứ tư, phát huy vai trò và sự phối hợp của các thành tố trong hệ thống chính trị trong bầu cử đại biểu HĐND các cấp.

Điều này xuất phát từ việc hệ thống tổ chức quyền lực chính trị và thể chế bầu cử có mối quan hệ biện chứng chặt chẽ với nhau. Để chế độ bầu cử HĐND các cấp ở nước ta thật sự dân chủ và hiệu quả điều quan trọng là có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, trong đó việc phát huy vai trò và phối, kết hợp của các thành tố của hệ thống chính trị trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ phục vụ bầu cử  là vô cùng quan trọng. Sự lãnh đạo đúng đắn, toàn diện của các cấp ủy đảng; sự quản lý sáng tạo, hiệu quả của chính quyền các cấp; sự chủ động tích cực của MTTQ và các đoàn thể nhân dân không chỉ là đảm bảo cho thành công của bầu cử đại biểu HĐND các cấp mà còn bảo đảm cho bầu cử thật sự trở thành ngày hội của toàn dân. Đâu đó, ở những thời kỳ nhất định, không có sự vào cuộc và phối hợp nhịp nhàng của cả hệ thống chính trị, hoạt động bầu cử thậm chí phải bầu lại, hơn thế nữa còn gây mất niềm tin của nhân dân vào bầu cử vào sự lãnh đạo của cấp ủy, sự chỉ đạo quản lý của chính quyền, năng lực của Mặt trận của các đoàn thể nhân dân… Cần tạo ra cơ chế để có sự phối hợp nhịp nhàng của các thành tố của hệ thống chính trị phục vụ bầu cử, trước hết là quy định rõ chức năng, nhiệm vụ, cần có những người đứng đầu năng lực, tâm huyết sáng tạo, được dân tin ủng hộ...

Thứ năm, tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát hoạt động bầu cử đại biểu HĐND các cấp.

Tăng cường công tác kiểm tra, hướng dẫn giám sát, bảo đảm các giai đoạn trong quá trình bầu cử đại biểu HĐND các cấp. Theo đó phân định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban thường vụ Quốc hội và Chính phủ; thường xuyên duy trì mối quan hệ phối hợp công tác giữa HĐND, UBND, Uỷ ban MTTQ và Đoàn đại biểu Quốc hội trong các hoạt động tiếp xúc cử tri, tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri; tiếp công dân, tiếp nhận và xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân; giám sát việc thực hiện các văn bản pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên và nghị quyết của HĐND. Tăng cường trao đổi kinh nghiệm giữa Thường trực HĐND các tỉnh, thành phố trong khu vực; giao ban định kỳ giữa Thường trực và các ban của HĐND cấp trên với Thường trực HĐND cấp dưới.

Theo pháp luật bầu cử hiện hành, Tòa án giải quyết duy nhất đối với trường hợp cử tri không đồng ý với việc giải quyết khiếu nại của cơ quan lập danh sách cử tri (hoặc cơ quan này không giải quyết khiếu nại) thì cử tri sẽ tiếp tục khiếu nại đến Tòa án để được giải quyết. Quy định như vậy là cần thiết, nhưng chưa đủ bởi không chỉ đến giai đoạn công bố kết quả mới có những vấn đề liên quan đến vấn đề vi phạm pháp luật bầu cử mà ngay trong các bước tiến hành bầu cử, hoàn toàn có những vấn đề nảy sinh hoặc những sai phạm. Chính vì vậy đặt ra vấn đề phải hoàn thiện pháp luật về bầu cử trong đó đặc biệt quan tâm tới việc mở rộng thẩm quyền của Tòa án, Viện kiểm sát nhân dân có quyền kiểm tra, giám sát và giải quyết những khiếu nại liên quan đến bầu cử, như: quy trình hiệp thương, quyền tự ứng cử của công dân. Đây cũng chính là vấn đề góp phần làm cho quá trình bầu cử đại biểu HĐND các cấp ở nước ta diễn ra công khai, minh bạch hơn. Đương nhiên việc tham gia giám sát của MTTQ và của chính nhân dân là vô cùng quan trọng và phải sớm được luật pháp hóa

Bầu cử tự do, dân chủ, công bằng, đúng pháp luật được xem là tiền đề của nền dân chủ, là phương thức hợp pháp nhất trong số các phương thức hợp pháp để thành lập chính quyền dân chủ của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Thông qua hoạt động bầu cử, nhân dân thể hiện được ý chí, nguyện vọng, trách nhiệm và nghĩa vụ tự giác của mình để lựa chọn ra các đại biểu xứng đáng đại diện cho mình thực hiện quyền lực chính trị chính đáng. Hiện nay, tại tất cả các nước trên thế giới, bầu cử tự do, dân chủ, công bằng, đúng pháp luật được xem là tiền đề của nền dân chủ, là phương thức hợp pháp nhất trong số các phương thức hợp pháp để thành lập chính quyền dân chủ của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Thông qua hoạt động bầu cử, nhân dân thể hiện được ý chí, nguyện vọng, trách nhiệm và nghĩa vụ tự giác của mình để lựa chọn ra các đại biểu xứng đáng đại diện cho mình thực hiện quyền lực chính trị chính đáng. Đối với riêng nước ta, kể từ lần đầu tiên tiến hành vào năm 1946 cho đến nay, các cuộc bầu cử đã luôn có sự tham gia, phối hợp tích cực và chặt chẽ giữa công dân với các cơ quan, tổ chức chính trị xã hội đã tạo ra sự thống nhất và đồng thuận từ Trung ương đến cơ sở. Sự tích cực của công dân, của các cơ quan quản lý bầu cử, của Uỷ ban MTTQ ở các cấp trong quy trình bầu cử bầu cử chính là một trong những yếu tố quan trọng góp phần mang lại thắng lợi của các cuộc bầu cử, và thành công trong công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền của dân do dân và vì dân. Do đó, trong nhiệm kỳ bầu cử đại biểu Quốc hội và HĐND các cấp tới đây, nhân tố này cần một lần nữa được chú trọng và phát huy để chúng ta không chỉ lại có một cuộc bầu cử chất lượng và còn đón nhận một nhiệm kỳ mới của các đại biểu xứng đáng với niềm tin, sự lựa chọn của Đảng, Nhà nước và nhân dân./.

__________________________________

(1) Hồ Chí Minh (1995), Toàn tập, Nxb. CTQG , T4, tr 133.

(2) Hồ Chí Minh (1995), Toàn tập, Nxb. CTQG, T7, tr 133.

(3) Hồ Chí Minh (1995), Toàn tập, Nxb. CTQG, T9, tr 159.

(4) Phan Xuân Sơn (Chủ biên) (2003), Các đoàn thể nhân dân với việc bảo đảm dân chủ ở cơ sở hiện nay, Nxb. CTQG, H., tr 5-8.

(5) Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân (2015), Nxb. CTQG.