Kết hợp 3 phương pháp: thuyết trình, nêu vấn đề và đối thoại trong giảng dạy các môn khoa học xã hội
Việc cải tiến, đổi mới phương pháp giảng dạy là một việc làm công phu, phức tạp, đa dạng... nhưng nhất định phải theo cùng một định hướng là: thiết thực, hiện đại, gắn với yêu cầu cuộc sống, nâng cao hiệu quả của dạy và học của thầy và trò để tăng cường giáo dục sinh viên bằng nhiều biện pháp, hình thức linh hoạt, phát huy năng lực tư duy sáng tạo của sinh viên, loại bỏ dần cách dạy “nhồi nhét” và kiểu “học vẹt”, học “đối phó”, “chạy điểm” của sinh viên. Qua việc phát huy năng lực, tư duy sáng tạo, phương pháp giải quyết các vấn đề, sinh viên sẽ giải quyết được các yêu cầu trong bài học và hơn thế sinh viên có thể vận dụng để giải quyết các vấn đề nảy sinh trong thực tiễn sôi động, phức tạp, đa dạng của cuộc sống, và như vậy chúng ta đã thực hiện tốt phương châm “học đi đôi với hành, lý luận đi đôi với thực tế” giúp sinh viên sau này có khả năng phát triển tư duy lý luận, vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vào thực tiễn cách mạng Việt Nam, góp phần đẩy nhanh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Với kinh nghiệm của mình trong quá trình giảng dạy, chúng tôi thấy cùng một buổi lên lớp cần kết hợp cả ba phương pháp, đó là: phương pháp thuyết trình kết hợp với phương pháp nêu vấn đề và phương pháp đối thoại trực tiếp, gọi ngắn gọn là phương pháp: “Thuyết - Đối – Nêu” nhằm phát huy ưu điểm và khắc phục được những hạn chế của ba phương pháp đó cùng một lúc.
1. Phương pháp thuyết trình trên lớp
Phương pháp này thường được gọi là phương pháp truyền thống, nó đã trở thành nếp nghĩ, cách làm của nhiều giáo viên từ xưa tới nay. Nhiều người nhận xét rằng phương pháp thuyết trình có ưu điểm là khắc phục được sự thiếu hụt về tư liệu, giáo trình và các thông tin, phương pháp này giúp sinh viên có thể nắm một cách cơ bản nội dung các vấn đề thầy truyền đạt ngay trên lớp. Phương pháp này không đòi hỏi phải có những phương tiện thiết bị, người học đỡ vất vả, người dạy cũng đỡ vất vả, nếu chuẩn bị giáo án tốt lần đầu thì cơ bản cứ thế mà trình bày ở các lần sau.
Tuy nhiên, phương pháp này cũng có một số nhược điểm, và theo thời gian ngày càng bộc lộ nhiều nhược điểm. Phương pháp này không phát huy đầy đủ tính tích cực, độc lập và tư duy sáng tạo của sinh viên; sinh viên tiếp thu kiến thức một cách thụ động, ép buộc và nếu thầy truyền đạt không hấp dẫn, thiếu sức thuyết phục thì sinh viên chán nản, buồn ngủ, không muốn nghe, không muốn ghi chép, chỉ về mượn vở bạn photo. Phương pháp thuyết trình cũng làm cho sinh viên giảm khả năng chuyển hoá kiến thức đã học được thành kiến thức của riêng mình, vì vậy sinh viên ít có khả năng vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết một vấn đề thực tiễn cụ thể. Phương pháp này cũng còn nhiều nhược điểm khác nữa mà mỗi giáo viên trong quá trình giảng dạy đều thấy thấm thía, nhất là trong giai đoạn hiện nay. Nhiều giáo viên đang rất cố gắng tìm những phương pháp tốt hơn cho cả thầy và trò.
Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng lúc sinh thời rất quan tâm đến sự nghiệp giáo dục, đặc biệt rất quan tâm đến phương pháp giảng dạy. Bàn về phương pháp này, cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói: “Trong nhà trường điều chủ yếu không phải là nhét cho học trò một mớ kiến thức hỗn loạn, tuy rằng kiến thức là cần thiết. Điều chủ yếu là giáo dục cho phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận, phương pháp diễn tả, rồi đến phương pháp nghiên cứu, phương pháp học tập, phương pháp giải quyết các vấn đề. ở các trường, điều chủ yếu không phải là rèn trí nhớ, mà là rèn trí thông minh”(1).
2. Phương pháp đối thoại - là quá trình trao đổi sự hiểu biết về một vấn đề nào đó giữa thầy và trò
Phương pháp này có tác dụng: giúp sinh viên chủ động nghiên cứu và tiếp thu kiến thức môn học; phát huy tính độc lập suy nghĩ tư duy sáng tạo của sinh viên; rèn luyện phương pháp tư duy khoa học và thuyết trình một vấn đề khoa học; giúp sinh viên đặt ra những thắc mắc đòi hỏi được giải quyết, đồng thời sinh viên cũng tham gia giải quyết những thắc mắc của người khác; giáo viên đánh giá được chất lượng và phát huy năng lực của sinh viên đối với môn học. Phương pháp đối thoại còn góp phần nâng cao trách nhiệm của người thầy trong quá trình giảng dạy, tạo ra sự bình đẳng về chuyên môn giữa thầy vào trò, giúp cho sinh viên có lòng tự tin, để tự khẳng định mình.
3. Phương pháp nêu vấn đề
Thông qua những bài đã học, những bài chưa học hoặc thông qua những buổi đối thoại trên lớp, giáo viên thường nêu lên các vấn đề quan trọng để sinh viên suy nghĩ trả lời.
Phương pháp này có tác dụng: giúp sinh viên xác định được những vấn đề trọng tâm của bài học, chủ động đọc giáo trình, tìm sách tham khảo; chủ động chuẩn bị bài ở nhà (đọc và làm đề cương trước), chủ động nêu thắc mắc để đến lớp trao đổi với thầy giáo và sinh viên khác.
4. Tác dụng của sự kết hợp 3 phương pháp trên
Phương pháp “Thuyết - Đối - Nêu” cùng một lúc khắc phục được những hạn chế của từng phương pháp. Phương pháp này tạo thành một quy trình khép kín giữa thầy và trò, tạo thế liên hoàn giúp sinh viên vừa có thể nắm bắt một cách cơ bản nội dung các vấn đề thầy truyền đạt ở trên lớp, với đối thoại trực tiếp để trao đổi ngay những vấn đề mà giáo viên đặt ra và giải đáp những câu hỏi của sinh viên, đưa sinh viên vào tình huống rồi cùng sinh viên giải quyết tình huống; thông qua đối thoại, thông qua tranh luận giữa các sinh viên, giúp sinh viên hiểu sâu sắc hơn nội dung bài giảng, giúp sinh viên đưa ngay lý luận vào cuộc sống. Còn những vấn đề nào khó cần thời gian, cần tìm hiểu thêm tài liệu và thực tế thì giáo viên gợi mở, định hướng cho sinh viên tự giải quyết lấy vấn đề, giáo viên có thể trình bày một số hướng giải quyết, nhưng vấn đề nêu ra luôn để mở, để sinh viên tìm cách giải quyết tối ưu thông qua tiểu luận, hội thảo và nghiên cứu khoa học. Phương pháp “Thuyết - Đối - Nêu” bắt người học phải động não, rèn luyện tính linh hoạt, từng bước khắc phục tình trạng thụ động trong tiếp thu kiến thức và phát triển năng lực tư duy.
Để làm tốt phương pháp này, đòi hỏi cả thầy và trò phải nỗ lực cao, phải đầu tư nhiều thời gian và công sức. Đối với thầy, đòi hỏi một bản lĩnh khoa học, bản lĩnh chính trị, chịu khó đọc và nghiên cứu, tìm kiếm những thông tin khoa học mới. Đòi hỏi ở người thầy phải thật nhuần nhuyễn kiến thức cơ bản và cả những kiến thức mới về chuyên môn, hoàn toàn thoát ly được giáo án, đòi hỏi người thầy phải có nhiều kinh nghiệm giáo dục và bề dày thâm niên, cùng với những hoạt động thực tiễn của thầy và tâm huyết của nghề, ‘tất cả vì học sinh”.
Để làm tốt phương pháp này, chúng ta cần có những chương trình hỗ trợ phù hợp để củng cố và phát triển các kiến thức đã học bằng nhiều hình thức phong phú, đa dạng như viết tiểu luận, xêmina, nghiên cứu khoa học, chiếu phim khoa học, hội thảo, tham quan, tổ chức các cuộc thi Ôlympic các môn khoa học Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh...
Phương pháp “Thuyết - Đối - Nêu” vừa lấy bài giảng làm trung tâm, vừa lấy sinh viên làm trung tâm, phát huy được lợi thế và sức mạnh tổng hợp của thầy và trò. Phương pháp này thể hiện đúng bản chất của phong trào thi đua “Dạy tốt, học tốt” mà Bộ Giáo dục đã đề ra. Trong một buổi lên lớp cần vận dụng nhuần nhuyễn ba phương pháp này, nhưng khi thực hiện cần phải căn cứ vào thời gian để vận dụng phù hợp./.
______________________
Bài đăng trên Tạp chí Báo chí và Tuyên truyền số 3 tháng (5+6).2005
(1) Vai trò của phương pháp luận triết học Mác - Lênin với sự phát triển của khoa học tự nhiên (1977), Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, tr.243.
TS Hồ Sĩ Lộc
Bài liên quan
- Quản trị khủng hoảng truyền thông của các doanh nghiệp tổ chức sự kiện ở Việt Nam hiện nay
- Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long tham gia xây dựng chính quyền cùng cấp hiện nay
- Đổi mới phương pháp dạy và học các môn lý luận chính trị ở các trường đại học tại Việt Nam hiện nay
- Giáo dục liêm chính, phòng chống tham nhũng - kinh nghiệm của Hàn Quốc và gợi mở cho Việt Nam
- Du lịch tỉnh Tây Ninh vươn mình trong bối cảnh hội nhập quốc tế
Xem nhiều
-
1
Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng của Trường Chính trị tỉnh Yên Bái trong tình hình mới
-
2
Xây dựng chính quyền điện tử tại Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Thọ hướng tới chính quyền số năm 2030: cơ hội và thách thức
-
3
Sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, giảm tầng nấc trung gian, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, quản lý
-
4
Quan điểm của Đảng ta về mối quan hệ giữa Nhà nước, thị trường và xã hội
-
5
Một số suy nghĩ về phương thức cầm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam
-
6
Mạch Nguồn số 65: NHÌN LẠI 2024 "CHUYỆN LÀNG, CHUYỆN NƯỚC"
Liên kết
- Báo điện tử đảng cộng sản việt nam
- Báo nhân dân
- Báo Quân đội nhân dân
- Cổng thông tin điện tử Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Cổng thông tin điện tử Học viện Chính trị quốc gia hồ chí minh
- Tạp chí Cộng sản
- Tạp chí Giáo dục lý luận
- Tạp chí Giáo dục và Xã hội
- Tạp chí Khoa học xã hội và Nhân văn
- Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam
- Tạp chí Lý luận chính trị
- Tạp chí Nghiên cứu con người
- TẠP CHÍ Nghiên cứu dân tộc
- Tạp chí Người làm báo
- Tạp chí Nội chính
- Tạp chí Quản lý Nhà nước
- Tạp chí Tổ chức Nhà nước
- Tạp chí Tuyên giáo
- Tạp chí Xây Dựng Đảng
- Thư viện số Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Trang thông tin điện tử Hội đồng Lý luận Trung ương
Thực trạng và giải pháp tạo nguồn thu cho báo mạng điện tử ở Việt Nam
Trong bối cảnh hiện nay, báo chí Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ để hòa nhịp cùng mạch đập phát triển sôi động của thời đại. Ngày nay, loại hình báo in dần lui về phía sau để nhường lại “không gian tương tác” cho loại hình báo mạng điện tử bởi những thế mạnh mà báo in truyền thống không có...Với thế mạnh nổi trội của mình, báo mạng điện tử không chỉ là nguồn cung cấp thông tin “nhanh, hot, cập nhật không ngừng”, mà còn hứa hẹn là một cánh đồng rộng lớn cho mục tiêu gia tăng giá trị về mặt kinh tế. Việc phát triển các nguồn thu bền vững có thể nói là yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển lâu dài của các cơ quan báo chí nói chung và các cơ quan báo mạng điện tử nói riêng.
Quản trị khủng hoảng truyền thông của các doanh nghiệp tổ chức sự kiện ở Việt Nam hiện nay
Quản trị khủng hoảng truyền thông của các doanh nghiệp tổ chức sự kiện ở Việt Nam hiện nay
Trong bối cảnh truyền thông số và mạng xã hội phát triển mạnh mẽ, vai trò của truyền thông trong việc kiến tạo, duy trì và bảo vệ hình ảnh công chúng của doanh nghiệp ngày càng trở nên trọng yếu. Đối với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tổ chức sự kiện – một lĩnh vực đặc thù, nơi giá trị thương hiệu gắn liền với tính chuyên nghiệp, uy tín tổ chức và trải nghiệm truyền thông trực tiếp của công chúng – thì công tác quản trị khủng hoảng truyền thông không chỉ là yêu cầu tất yếu mà còn là yếu tố quyết định đến sự tồn tại và phát triển bền vững. Thực tiễn truyền thông tại Việt Nam cho thấy, không ít sự kiện, lễ hội hay chương trình giải trí quy mô lớn từng vướng vào các khủng hoảng truyền thông ở nhiều cấp độ, từ sai sót trong tổ chức đến các phản ứng tiêu cực trên không gian mạng, gây tổn hại nghiêm trọng đến hình ảnh thương hiệu và mức độ tín nhiệm từ phía công chúng. Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn và tính cấp thiết nêu trên, bài viết tập trung phân tích hiện trạng công tác quản trị khủng hoảng truyền thông trong các doanh nghiệp tổ chức sự kiện tại Việt Nam hiện nay, nhận diện các nguyên nhân chủ yếu dẫn đến khủng hoảng, đồng thời đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực truyền thông ứng phó và bảo vệ hình ảnh doanh nghiệp trong môi trường truyền thông số nhiều biến động.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long tham gia xây dựng chính quyền cùng cấp hiện nay
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long tham gia xây dựng chính quyền cùng cấp hiện nay
Thời gian qua, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long đã tích cực thực hiện chức năng tham gia công tác xây dựng chính quyền cùng cấp, góp phần thực hiện hiệu quả nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững an ninh, quốc phòng và sự phát triển của các tỉnh, thành phố trong vùng. Bài viết bàn về một số vấn đề lý luận về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long tham gia xây dựng chính quyền cùng cấp hiện nay về nguyên tắc, nội dung, phương thức; từ đó, chỉ rõ vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long tham gia xây dựng chính quyền cùng cấp.
Đổi mới phương pháp dạy và học các môn lý luận chính trị ở các trường đại học tại Việt Nam hiện nay
Đổi mới phương pháp dạy và học các môn lý luận chính trị ở các trường đại học tại Việt Nam hiện nay
Đổi mới phương pháp dạy và học nói chung, dạy và học các môn lý luận chính trị nói riêng là xu thế tất yếu trong giáo dục đại học tại Việt Nam hiện nay. Chính vì vậy. trong những năm gần đây, các trường đại học trên cả nước đã tích cực triển khai thực hiện đổi mới phương pháp dạy và học các môn lý luận chính trị và bước đầu đã đạt được những kết quả nhất định, song trên thực tế, vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức đặt ra, đặc biệt trong tình hình mới hiện nay. Bài viết tập trung làm rõ thực trạng quá trình đổi mới phương pháp dạy và học các môn học lý luận chính trị ở các trường đại học, trên cơ sở đó, đề xuất một số giải pháp tiếp tục đổi mới phương pháp dạy và học các môn học này, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của các trường đại học
Giáo dục liêm chính, phòng chống tham nhũng - kinh nghiệm của Hàn Quốc và gợi mở cho Việt Nam
Giáo dục liêm chính, phòng chống tham nhũng - kinh nghiệm của Hàn Quốc và gợi mở cho Việt Nam
Giáo dục liêm chính có vai trò quan trọng trong phòng chống tham nhũng. Những năm qua, Hàn Quốc đã xây dựng hệ thống giáo dục liêm chính vững mạnh, kinh nghiệm của Hàn Quốc cho thấy giáo dục liêm chính không chỉ giúp xây dựng nền tảng đạo đức cho công dân mà còn là công cụ quan trọng trong việc giảm thiểu, đấu tranh phòng chống tham nhũng. Bài viết tập trung làm rõ kinh nghiệm giáo dục liêm chính, phòng chống tham nhũng tham nhũng của Hàn Quốc và một số gợi mở cho Việt Nam.
Bình luận