Viết phóng sự dễ hay khó
Khó lắp ráp thành phóng sự
Có lần, tại Hà Nội, tôi được nghe một nhà báo trẻ kể một đề tài phóng sự tại thị trấn vùng mỏ than phía Bắc bị chìm lắng trong quên lãng và bụi than. Nghe xong, tôi mường tượng ra câu chuyện thú vị của nội dung phóng sự đó. Tôi hào hứng giục anh bạn trẻ “viết nhanh đi, hay đấy”. Cùng là đồng nghiệp thân thiện, bạn nhà báo thủ thỉ: “Em đi về hơn tuần nay. Thích lắm nhưng viết mãi chưa ra. Các chi tiết mình đã tìm hiểu kĩ càng rồi nhưng giờ lắp ráp thành một cái phóng sự sao khó thế”.
Có lần, một nhà báo trẻ khác nhắn tin cho hay, đang đi viết phóng sự. Mấy ngày sau tôi hỏi: “Phóng sự đâu, viết hay không”. Anh bạn bảo: “Đang cày, vài ngày nữa là xong”. Vài ngày sau, tôi hồi hộp đọc trang phóng sự này nhưng bài bị “đổ”. Bởi nó không thành một phóng sự theo nghĩa “đặc sản”. Đọc chỉ thấy chi tiết nghèo nàn, lạc lõng, mỏng, nhạt lại không có “nhựa” kết dính. Nội dung bài viết không cho thấy lao động của một nhà báo đi săn lùng những chi tiết và “mảng, miếng” để làm nên một phóng sự thật sự. Tôi rút kinh nghiệm ngay với anh bạn trẻ về cách đi, cách hỏi, cách ghi chép như thế nào thì phóng sự mới có thể “đứng” được.
Ngày trước, khi mới vào nghề báo ở tỉnh, cứ “tăm” được đề tài là mặc sức phóng bút. Nhưng, bài báo ấy chỉ dùng cho báo của cơ quan mình. Mãi về sau, khi cộng tác với tờ báo lớn, sau khi đọc bài, biên tập viên của báo này gọi điện nhắc ngay: “Sao viết thế này mà không viết thế kia. Bỏ đoạn này đi, viết thêm đoạn này nhé”. Một lần khác, họ gọi điện bảo tôi: “Đi viết cái vụ con chó lửa bị bắt, đang được các chuyên gia ở rừng Pù Mát cứu hộ đi. Chỉ cần đến nơi, trả lời được mấy câu hỏi a,b,c là có phóng sự rồi”. Chỉ một số lần như thế, tôi mới biết cách nhìn ra đề tài phóng sự và hiểu cách viết “món đặc sản” này.
Nhưng thực tế không phải nhà báo nào cũng có thể “hoá” nhanh được. Có người đã vào nghề hơn 10 năm hoặc cả đời làm báo nhưng vẫn không cho thấy khả năng viết phóng sự. Không say mê, không tự tin, ít nghĩ suy tìm tòi, ít đi thì không thể đến được với thể loại “khó nhằn” này. Một yêu cầu quan trọng nữa, là nhà báo muốn viết phóng sự thì anh phải tự trả lời một câu hỏi xem ra thật đơn giản: Bản thân anh có tư chất, năng khiếu viết phóng sự hay không?
Cái lõi của phóng sự
Hiện nay, trên các phương tiện truyền thông xuất hiện nhiều thể loại phóng sự dài, ngắn khác nhau tuỳ theo chức năng, đặc thù của từng cơ quan báo in hay báo hình. Nhưng chắc chắn, tiêu chuẩn của một phóng sự “đặc sản” phải rất nghiêm ngặt. Đầu tiên là đề tài, thứ đến là người viết. Đề tài có “hot”, có “chất”; người viết có tay nghề cao thì sức lay động dư luận xã hội do phóng sự đem lại sẽ lớn.
Thực tế cho thấy, các tờ báo thương hiệu, có lượng bạn đọc đông thường cân nhắc kĩ lưỡng về đề tài phóng sự sắp xuất hiện trên trang báo của họ. Họ xem đó là một nguyên tắc bất di, bất dịch. Một câu hỏi luôn được họ cân nhắc trước một phóng sự, lợi ích phía sau đề tài phóng sự đó là gì. Lợi ích đó phục vụ đông đảo bạn đọc, công chúng của xã hội như thế nào. Đề tài phóng sự của họ được đòi hỏi nghiêm ngặt đến mức: Viết để làm hại một ai đó và viết vì cái “mùi” thương mại của một ông, bà giám đốc đó đều bị thải loại.
Những đề tài phóng sự độc đáo không xuất hiện quanh quẩn bên bàn viết của nhà báo. Đề tài hay có thể do anh tìm thấy khi đọc báo, xem ti vi nhưng cũng có khi do bạn đọc cung cấp. Hãy nắm chắc nguồn tin “hé mở một đề tài phóng sự đó” để tiếp tục “săn mồi” cho dù nó ở đâu.
Người viết phóng sự giống như con chim gõ kiến dùng cái mỏ dài, nhọn và sắc lẹm của mình để mổ như đục vào cây gỗ khi cần săn mồi là những con côn trùng đang ẩn nấp trong đó. Người viết phóng sự phải có đức tính kiên nhẫn của con chim gõ kiến khi dùng cái mỏ vốn dĩ để ca hót, gọi bầy nay được dùng vào việc khai phá từng lớp lang thớ gỗ để bắt bằng được con mồi. Phóng sự chính là cách tái hiện cách khai phá những lớp lang từ thớ gỗ ấy bằng những chi tiết, câu chuyện đắt giá xung quanh nó qua tài năng tái tạo của người viết. Tất cả những thực tế này phải được viết chân thực, giản dị, rõ ràng với “phông” của ngôn ngữ phóng sự. Mục đích cuối cùng của trang phóng sự là đem đến cho bạn đọc những nhận biết về không khí đời sống, sự kiện đang diễn ra khiến họ quan tâm nhưng không thể đi đến được.
“Nghiện” phóng sự
Các cây bút phóng sự thừa khả năng “đọc” thấy những đề tài đắt giá chợt hiện lên trong mọi diễn biến của cuộc sống thường ngày. Họ lướt mắt qua tít một phóng sự hoặc sapo mở đầu bài báo, biết tầm cỡ phóng sự đó như thế nào, ở mức nào.
Hầu hết các cây bút phóng sự không thể buông bút trước một đề tài hấp dẫn đến mê mệt cho dù khó khăn cản trở đến mấy.
Mới đây, đọc phóng sự ba kì “Thế giới hổ ở bản Phôn Phen” khởi đăng trên Báo Nông nghiệp Việt Nam từ ngày 3/4/2020, chúng tôi hiểu nhà báo này phải vào đủ loại vai tại Lào để thâm nhập đường dây buôn bán hổ, nấu cao hổ với vô vàn gian nan, phức tạp tứ bề mới viết nổi một loạt bài phóng sự “hóc hiểm” như vậy.
Tại loạt phóng sự này, từ việc một số đại gia mua con hổ “bố, mẹ” để giết thịt nấu cao, tác giả dẫn dắt người đọc vào một thế giới loài hổ hiện hình ngay trong một trang trại hổ. Trong trang trại này, một thế giới của hổ đực, hổ cái, hổ sơ sinh, hổ sinh sản, hổ “bố, mẹ”, hổ nấu cao với vô vàn câu chuyện buôn hổ qua biên giới và chuyện vụ án về loài hổ, chuyện cao hổ thật, cao hổ dởm, chuyện nhìn thấy con hổ thật để nấu cao nhưng hàm lượng cao hổ như thế nào so với giá cả hàng chục triệu đồng/lượng cao…
Nhắc tới câu chuyện này mới hay, nếu không có thể loại phóng sự thì khó ai biết được thế giới loài hổ đang diễn ra như thế nào. Và, ý nghĩa của cụm từ “phóng sự đặc sản” vì sao lại sinh động đến như vậy./.
_______________________
Bài đăng trên Tạp chí Người Làm Báo điện tử ngày 06.10.2020
Vũ Toàn
Nguồn: http://nguoilambao.vn
Bài liên quan
- Một số vấn đề đặt ra với chuyên ngành Báo ảnh tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Yêu cầu rèn luyện phong cách, tác phong của giảng viên đại học
- Vai trò của podcast quảng cáo đối với doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay
- Những yêu cầu về kĩ năng biên tập ngôn ngữ sách lý luận chính trị đáp ứng mục tiêu bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay
- Kỹ năng trả lời phỏng vấn báo chí
Xem nhiều
- 1 Mạch Nguồn số 47: Người gieo mầm xanh
- 2 Thông báo tuyển sinh Chương trình Cử nhân quốc tế Quảng cáo, Quan hệ công chúng và Thương hiệu năm 2024
- 3 Các yếu tố tác động đến sự hình thành dư luận xã hội
- 4 Vấn đề thu phí trên báo mạng điện tử
- 5 Phát huy giá trị đạo đức để khơi dậy động lực cống hiến và khát vọng thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nhân Việt Nam
- 6 Mô hình Hội đồng trường đại học trên thế giới và những khó khăn khi áp dụng tại Việt Nam
Liên kết
- Báo điện tử đảng cộng sản việt nam
- Báo nhân dân
- Báo Quân đội nhân dân
- Cổng thông tin điện tử Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Cổng thông tin điện tử Học viện Chính trị quốc gia hồ chí minh
- Tạp chí Cộng sản
- Tạp chí Giáo dục lý luận
- Tạp chí Giáo dục và Xã hội
- Tạp chí Khoa học xã hội và Nhân văn
- Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam
- Tạp chí Lý luận chính trị
- Tạp chí Nghiên cứu con người
- TẠP CHÍ Nghiên cứu dân tộc
- Tạp chí Người làm báo
- Tạp chí Nội chính
- Tạp chí Quản lý Nhà nước
- Tạp chí Tổ chức Nhà nước
- Tạp chí Tuyên giáo
- Tạp chí Xây Dựng Đảng
- Thư viện số Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Trang thông tin điện tử Hội đồng Lý luận Trung ương
Trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay
Xuất phát từ vai trò, vị thế, sứ mệnh lãnh đạo giai cấp và dân tộc của Đảng Cộng sản Việt Nam, tiên phong là “thuộc tính” hàng đầu của người đảng viên chân chính. Yêu cầu phát triển của cách mạng nước ta hiện nay đòi hỏi sự nêu gương, tiên phong của mỗi đảng viên phải trở thành ý thức tự giác cao độ. Trên cơ sở phân tích quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về trách nhiệm nêu gương và thực trạng vấn đề nêu gương của cán bộ, đảng viên hiện nay, tác giả đề xuất nội dung và giải pháp thực hiện nhằm đưa phương thức nêu gương trở thành văn hóa của Đảng, để Đảng mãi mãi đồng hành và xứng đáng là lực lượng tiên phong lãnh đạo toàn dân tộc.
Một số vấn đề đặt ra với chuyên ngành Báo ảnh tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền
Một số vấn đề đặt ra với chuyên ngành Báo ảnh tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền
Học viện Báo chí và Tuyên truyền là cơ sở đào tạo cử nhân chuyên ngành Báo ảnh lâu đời nhất tại Việt Nam, cung cấp cho hệ thống chính trị nhiều phóng viên ảnh có lý tưởng, chuyên môn cao, đóng góp vào sự nghiệp đổi mới đất nước. Bước vào thời kỳ xã hội thông tin và chuyển đổi số, chuyên ngành Báo ảnh gặp nhiều thuận lợi nhưng cũng đối mặt với không ít khó khăn. Bài báo đặt ra một số vấn đề với chuyên ngành Báo ảnh và đưa ra một số khuyến nghị nhằm vượt qua thách thức, tận dụng thời cơ để tiếp tục nâng cao chất lượng đào tạo.
Yêu cầu rèn luyện phong cách, tác phong của giảng viên đại học
Yêu cầu rèn luyện phong cách, tác phong của giảng viên đại học
Trong giáo dục đại học, phong cách, tác phong của giảng viên có vai trò, ảnh hưởng rất lớn đến quá trình tu dưỡng, rèn luyện, hình thành nhân cách của sinh viên và chất lượng hiệu quả giáo dục, đào tạo của nhà trường. Vì vậy, tăng cường rèn luyện phong cách, tác phong của giảng viên là một trong những nội dung quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục đại học. Bài viết đánh giá khái quát sự cần thiết, từ đó đề xuất một số yêu cầu rèn luyện phong cách, tác phong giảng viên đại học hiện nay.
Vai trò của podcast quảng cáo đối với doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay
Vai trò của podcast quảng cáo đối với doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay
(LLCT&TTĐT) Sau một khoảng thời gian biến động do đại dịch Covid-19 mang lại, nhu cầu sử dụng và tạo ra các nội dung kỹ thuật số đã tăng vọt từ năm 2021. Người xem cũng như người sáng tạo nội dung đã và đang có sự dịch chuyển sang các nền tảng podcast để được kết nối và tạo ra những cảm xúc tích cực hơn thông qua các chương trình phát trên podcast. Chính vì vậy, các thương hiệu đang bắt đầu đưa podcast vào chiến lược và ngân sách quảng cáo. Podcast đang cho thấy sự đa dạng hơn về cả đối tượng và nội dung chương trình. Theo báo cáo của Market.us(1), thị trường quảng cáo podcast toàn cầu được dự đoán sẽ đạt mức định giá 12,5 tỷ USD vào năm 2023, điều này cho thấy podcast quảng cáo đã và đang đem lại những lợi ích đáng kể cho doanh nghiệp.
Những yêu cầu về kĩ năng biên tập ngôn ngữ sách lý luận chính trị đáp ứng mục tiêu bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay
Những yêu cầu về kĩ năng biên tập ngôn ngữ sách lý luận chính trị đáp ứng mục tiêu bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay
(LLCT&TTĐT) Sách khoa học lý luận chính trị là loại sách đặc thù, mang đậm nội dung xã hội từ góc nhìn chính trị và thể hiện quan điểm chính trị rõ ràng của người viết. Tính khoa học trong việc trình bày các vấn đề chính trị tạo nên đặc thù khoa học của loại hình sách này. Do đó, để biên tập được loại hình sách này, yêu cầu biên tập viên cần có những kỹ năng riêng, khác với các loại hình sách khác, trong đó, kỹ năng biên tập ngôn ngữ là một kỹ năng quan trọng, đòi hỏi biên tập viên cần có sự chuyên sâu về kiến thức ngôn ngữ. Bài viết trình bày về những yêu cầu đối với kỹ năng biên tập ngôn ngữ đối với bản thảo sách khoa học lý luận chính trị đáp ứng mục tiêu bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và chủ nghĩa Mác - Lênin. Đó là các kỹ năng: đáp ứng tính chính xác chính trị; đạt được chuẩn phong cách đối với phong cách sách khoa học lý luận chính trị; tính thời sự và tính định hướng chính trị.
Bình luận